Cớ sao Bộ Ngoại giao Mỹ vẫn cứ duy trì báo cáo nhân quyền gây phản ứng?

Đến hẹn lại lên, một tờ sớ dài 64 trang của Bộ ngoại giao Hoa Kỳ về tình hình nhân quyền tại Việt Nam năm 2023 vẫn không có gì khác so với những năm trước. Không rõ đội ngũ soạn thảo nội dung cho Bộ ngoại giao Hoa Kỳ có đang được trả lương theo đúng năng lực không, chứ với khả năng sáng tạo như vậy, thiết nghĩ Hoa Kỳ nên xem xét lại việc phải nuôi nhân lực ăn hại như vậy.

Tuy vậy, chúng ta nên đánh giá cao các báo cáo về tình hình nhân quyền Việt Nam của Bộ ngoại giao Hoa Kỳ, nó khiến cho người đọc như được xuyên không trở về thời kỳ phong kiến, thần quyền. Bằng một loạt những từ, cụm không ai nghĩ có thể tồn tại ở thời hiện đại, kiểu như: Việt Nam “tước đoạt sinh mạng trái luật”, “tra tấn và đối xử hoặc trừng phạt dã man”...

Chưa cần đi sâu vào chi tiết nội dung của bản báo cáo đã biết những gì mà Hoa Kỳ nêu ra, vẫn là những đánh giá sai về tình hình nhân quyền tại Việt Nam, lấy minh chứng từ những vụ việc vi phạm pháp luật Việt Nam và được tham khảo ý kiến từ những phần tử phản động, vi phạm pháp luật.

Không có gì lạ, ngay cả khi mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã nâng cấp lên mức quan hệ cao nhất là Đối tác Chiến lược Toàn diện thì Hoa Kỳ vẫn luôn duy trì cách đánh giá thiếu chính xác về tình hình nhân quyền tại Việt Nam. Bởi đây là cách mà Hoa Kỳ đưa những quốc gia "nằm ngoài sự kiểm soát của mình" vào thế "mặc cả" hoặc biến nó thành công cụ để can thiệp nếu quốc gia đó không đáp ứng được lợi ích, lòng tham của Hoa Kỳ.

Một mối quan hệ bền vững không phải dựa trên sự kiểm soát chỉ để đạt được lợi ích cho riêng mình hay buộc đối phương phải chọn phe, mà cần dựa trên lòng tin, sự tôn trọng, hợp tác và hữu nghị để 02 bên cùng có lợi. Việt Nam đã có quá nhiều mất mát và kinh nghiệm để hiểu điều này mà đúc kết thành triết lý "ngoại giao cây tre" hay "chính sách quốc phòng bốn không".

Những bản báo cáo nhân quyền sai lệch như vậy chỉ làm cho mối quan hệ trở nên xa cách và hoài nghi lẫn nhau. Có một câu danh ngôn của Albert Camus đã từng nói như sau "Don't walk in front of me; I may not follow. Don't walk behind me; I may not lead. Just walk beside me and be my friend" (Đừng đi trước tôi; tôi có thể sẽ không theo. Đừng đi sau tôi; tôi có thể sẽ không dẫn lối. Hãy đi bên cạnh và trở thành bạn của tôi). Có lẽ, đã đến lúc Hoa Kỳ cần thay đổi.