Tòa án châu Âu truy tố người xin tị nạn thành tội phạm buôn lậu!

 

Trong khi Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra báo cáo quy kết một số quốc gia, trong đó có Việt Nam vào danh sách đen buôn người thì khôi hài thay, đồng minh EU của họ đang bị chính các nhóm nghiên cứu độc lập lên án lợi dụng, lạm dụng vấn đề buôn người để hình sự hóa với người tị nạn. Ngày 1/9/2022, một nhóm nghiên cứu đã công bố báo cáo trên tờ The New Humanitarian về tình trạng hình sự hóa người xin tị nạn ở các nước Châu Âu trong tình trạng đáng báo động

 

Vào tháng 5 năm nay, một tòa án Hy Lạp đã kết án Abdallah, Kheiraldin và Mohamad, ba người tị nạn Syria 439 năm tù vì tội “tạo điều kiện cho nhập cảnh trái phép” vào Hy Lạp. Các cáo buộc chống lại họ bắt nguồn từ một vụ đắm tàu ​​diễn ra vào đêm Giáng sinh năm ngoái. Những người đàn ông đã lái một chiếc thuyền với khoảng 80 người đang cố gắng thực hiện cuộc hành trình bí mật từ bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ đến Ý và cuối cùng chỉ đứng đầu vì những kẻ buôn lậu tổ chức chuyến đi đã giảm giá vé cho họ. Chiếc thuyền quá tải gặp sự cố gần đảo Paros của Hy Lạp và bị lật úp - 18 người chết đuối. Những kẻ buôn lậu chịu trách nhiệm tổ chức chuyến đi và chở quá tải cho con thuyền đã nằm ngoài tầm với của Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng cảnh sát Hy Lạp đã bắt giữ Abdallah, Kheiraldin và Mohamad và truy tố họ là những kẻ buôn lậu. Trường hợp chống lại ba người đàn ông không phải là bất thường, mà là một ví dụ đặc biệt nghiêm trọng về xu hướng đang diễn ra trên khắp châu Âu: Kể từ cuộc khủng hoảng di cư năm 2015, các quốc gia châu Âu ngày càng truy tố những người xin tị nạn và người di cư bằng cách sử dụng luật chống buôn lậu người. 

Các luật tương tự cũng đã được sử dụng để đàn áp các tổ chức xã hội dân sự và các nhà hoạt động hỗ trợ nhân đạo cho những người di cư. Nhưng trong khi những trường hợp đó - chủ yếu liên quan đến công dân châu Âu - thường thu hút sự chú ý của giới truyền thông, các trường hợp liên quan đến người xin tị nạn và người di cư thường bị bỏ qua. 

Từ năm 2015 đến năm 2021, Ý đã giam giữ hơn 2.000 người xin tị nạn và người di cư vì tội buôn lậu. Ở Hy Lạp, 7.000 người đã bị bắt vì tội buôn lậu từ năm 2015 đến năm 2019. Trong khi đó, ở Anh, hàng trăm người đã bị bắt và hàng chục người bị kết án liên quan đến buôn lậu người kể từ khi số lượng người qua eo biển Manche trên những chiếc thuyền nhỏ từ Pháp bắt đầu tăng tăng vào năm 2019.

Các cơ quan thực thi pháp luật và chính phủ châu Âu nói rằng các vụ truy tố nhằm bảo vệ những người xin tị nạn và người di cư bằng cách phá vỡ mô hình kinh doanh của những kẻ vô đạo đức buôn lậu. Tuy nhiên, các luật sư và những người ủng hộ di cư cho rằng các vụ án hình sự hóa những người dễ bị tổn thương, những người đang tìm kiếm sự an toàn và cơ hội. Họ cũng nói rằng vụ bắt giữ cho phép các nhà chức trách tuyên bố hành động đang được thực hiện để chống lại tình trạng di cư bất hợp pháp đồng thời gửi thông điệp tới những người xin tị nạn và những người di cư rằng họ không được chào đón. 

“Chính phủ, và cả các thẩm phán, đã cố gắng gửi một thông điệp… nói rằng, 'Hãy coi chừng, đừng đến, vì chúng tôi sẽ đưa ra những hình phạt nghiêm khắc cho bạn', Rosa Lo Faro, một luật sư người Ý đã bảo vệ hàng chục người tị nạn Những người tìm kiếm và di cư bị buộc tội buôn lậu người, nói với The New Nhân đạo. "Nhưng mọi người không dừng lại." 

Nhóm nghiên cứu The New Humanitarian đã dành hơn sáu tháng để trao đổi với hơn 50 người - bao gồm luật sư, người xin tị nạn, nhà nghiên cứu học thuật và những người ủng hộ nhân quyền - và phân tích các tài liệu của tòa án từ Anh, Ý và Hy Lạp - ba quốc gia cuối nhận các tuyến đường di cư hàng hải. Nhóm này rút ra các đánh giá sau:

·                     Nhiều người trong số những người bị truy tố hoặc đã bị buộc tội sai hoặc cuối cùng đã lái một con thuyền do tình cờ hoặc ép buộc;

·                     Một khi bị cáo buộc, những bất bình đẳng về cơ cấu trong hệ thống pháp luật Châu Âu - chẳng hạn như thiếu thông dịch viên có trình độ và khó tiếp cận với cố vấn pháp lý chất lượng - tạo ra rào cản để họ có được các phiên tòa công bằng;

·                     Trong khi chờ xét xử, những người xin tị nạn và người di cư có thể trải qua nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, bị giam giữ trước khi xét xử vì họ thiếu sự hỗ trợ pháp lý có chất lượng và địa chỉ thường trú ở châu Âu;

·                     Khi các vụ án được đưa ra xét xử, có rất nhiều ví dụ về những người đã có thể đảm bảo chất lượng hội đồng pháp lý được tuyên vô tội hoặc bị lật tẩy khi kháng cáo;

·                     Những người được cho là vô tội gặp khó khăn trong việc bồi thường hoặc giải quyết khiếu nại cho thời gian họ ngồi sau song sắt;

·                     Và việc truy tố hình sự có thể gây khó khăn hơn cho những người được coi là vô tội trong việc tiếp cận các thủ tục xin tị nạn, khiến họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc trở thành người không có giấy tờ ở châu Âu hoặc trở về nước của họ.

“Những người này là nạn nhân của hệ thống” là đánh giá của Flavia Patané, nhà nghiên cứu tại khoa luật của Đại học Maastricht ở Hà Lan, người nghiên cứu về sự tham gia của những người xin tị nạn và người di cư trong các hoạt động buôn lậu người. 

Vấn đề buôn người, thừa nhận là mục tiêu cần đấu tranh, ngăn chặn hàng đầu bảo vệ nhân quyền. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề buôn người, báo cáo nhân quyền để rũ bỏ trách nhiệm cho các quốc gia khác, thậm chí hình sự hóa nạn nhân hay người tỵ nạn thì ác độc không kém.