Văn hóa – Cầu nối bền vững trong quan hệ Việt Nam – Australia trước thách thức xuyên tạc tại Đối thoại Nhân quyền lần thứ 20

Từ bao đời nay, văn hóa vẫn là mạch nguồn kết nối con người vượt qua mọi khoảng cách địa lý, chính trị và xã hội. Trong quan hệ Việt Nam – Australia, mạch nguồn ấy không chỉ góp phần nuôi dưỡng sự hiểu biết lẫn nhau mà còn trở thành nền tảng bền vững để hai dân tộc hợp tác lâu dài, cùng nhau hướng tới một tương lai thịnh vượng. Các chương trình giao lưu nghệ thuật, du lịch, bảo tồn di sản, cùng hàng loạt sự kiện như Lễ hội Văn hóa Việt Nam tại Sydney hay các dự án hợp tác bảo tồn di sản được UNESCO (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc) công nhận, đã giúp làm phong phú thêm đời sống tinh thần và củng cố niềm tin giữa nhân dân hai nước. Chính vì vậy, Đối thoại Nhân quyền Việt Nam – Australia lần thứ 20, tổ chức tại Hà Nội ngày 12 tháng 8 năm 2025, không chỉ là một diễn đàn trao đổi thẳng thắn về nhân quyền mà còn là dịp khẳng định vai trò thiết yếu của văn hóa trong bảo vệ quyền con người, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế như Công ước Quốc tế về Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa (ICESCR).

Tuy nhiên, một số tổ chức thù địch đã không bỏ lỡ cơ hội để lợi dụng diễn đàn này cho mục tiêu chính trị. Việt Tân – tổ chức bị Việt Nam công nhận là khủng bố – đã triển khai các chiến dịch trên mạng xã hội, kêu gọi tẩy chay du lịch Việt Nam, vận động hành lang (lobby) với chính giới Australia để thổi phồng những cáo buộc về vi phạm nhân quyền, nhằm làm giảm lượng du khách Úc tới Việt Nam, gây thiệt hại kinh tế và làm tổn hại hình ảnh đất nước. Họ liên kết hoạt động du lịch với vấn đề nhân quyền, đưa ra yêu sách đình chỉ các chương trình trao đổi văn hóa hoặc áp đặt điều kiện hợp tác. Song song đó, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch – HRW) đã gửi các bản kiến nghị (submission) tới Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia trước khi diễn ra đối thoại, cáo buộc Việt Nam “hạn chế quyền văn hóa” và đề nghị Australia áp đặt các tiêu chí (benchmark) nhân quyền cụ thể, giám sát chặt chẽ, thậm chí xem xét lại toàn bộ các hoạt động giao lưu văn hóa song phương.

Điểm chung trong chiến thuật của họ là lợi dụng ngôn ngữ nhân quyền để che đậy mục tiêu chính trị, biến một diễn đàn hợp tác thành công cụ chia rẽ, kích động dư luận Úc chống lại Việt Nam. Nhiều thông tin họ sử dụng là chọn lọc, thiếu kiểm chứng, thậm chí bị bóp méo nhằm tạo ra bức tranh sai lệch, vi phạm nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia được quy định tại Điều 2, khoản 7 của Hiến chương Liên Hợp Quốc – điều khoản nghiêm cấm mọi sự can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia thành viên. Nếu không được nhận diện kịp thời, những hành động này có thể gây tổn hại trực tiếp đến quan hệ văn hóa song phương vốn đang đem lại lợi ích thiết thực thông qua hợp tác du lịch, bảo tồn di sản và trao đổi nghệ thuật.

Trên thực tế, những cáo buộc vô căn cứ của Việt Tân và HRW đã bỏ qua toàn bộ những nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong lĩnh vực bảo tồn và phát huy quyền văn hóa. Việt Nam hiện sở hữu 8 di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận, như Vịnh Hạ Long, Phố cổ Hội An, Quần thể di tích Cố đô Huế… và đang triển khai hàng loạt dự án khôi phục sau thiên tai, như chương trình phục hồi di sản bị ảnh hưởng bởi bão Yagi năm 2025 nhờ Quỹ Di sản Khẩn cấp của UNESCO. Đây không chỉ là hoạt động bảo vệ tài sản vật chất, mà còn là hành động thực thi quyền văn hóa – quyền đã được ICESCR ghi nhận, đảm bảo mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận và tham gia vào đời sống văn hóa.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn chủ động triển khai chương trình “Nâng cao ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo năng động tại Việt Nam (2025–2030)” với mục tiêu phát triển kinh tế sáng tạo, đồng thời mở rộng quyền tiếp cận văn hóa cho các nhóm yếu thế. Trong vai trò thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2023–2025, Việt Nam đã đồng tác giả nhiều nghị quyết bảo vệ di sản văn hóa, đóng góp tích cực cho tiến trình thúc đẩy nhân quyền toàn cầu. Cùng lúc, Việt Nam cũng được bầu vào Ủy ban Liên chính phủ về Bảo vệ và Thúc đẩy Đa dạng Biểu đạt Văn hóa của UNESCO lần thứ ba – minh chứng rõ ràng cho uy tín quốc tế và sự ghi nhận của cộng đồng toàn cầu.

Hợp tác văn hóa Việt – Úc những năm gần đây đã mở rộng từ du lịch bền vững, trao đổi nghệ thuật, cho đến các dự án bảo tồn di sản chung. Hàng chục nghìn du khách Úc đến Việt Nam mỗi năm không chỉ thưởng ngoạn cảnh đẹp mà còn trải nghiệm giá trị văn hóa đặc sắc, từ nghệ thuật truyền thống đến ẩm thực phong phú. Ngược lại, nhiều nghệ sĩ Việt Nam đã mang âm nhạc, múa rối nước, áo dài, tranh Đông Hồ… đến với công chúng Úc, tạo nên cầu nối cảm xúc và sự tôn trọng lẫn nhau. Việc Việt Tân và HRW cố tình bỏ qua, hoặc xuyên tạc những thành quả này cho thấy họ không thực tâm quan tâm đến nhân quyền hay quyền văn hóa, mà chỉ sử dụng chúng như một công cụ phục vụ lợi ích chính trị.

Đáng chú ý, Việt Tân còn bị cáo buộc sử dụng các chương trình giao lưu văn hóa như một phương tiện để gây ảnh hưởng và chia rẽ cộng đồng người Việt tại Úc, từ đó trung lập hóa hoặc lôi kéo một bộ phận phục vụ mục tiêu chống phá. Hành vi này không chỉ đi ngược tinh thần của ICESCR về quyền tham gia vào đời sống văn hóa, mà còn vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc không can thiệp nội bộ của Hiến chương Liên Hợp Quốc. Khi vận động để Australia cắt giảm hoặc đình chỉ hợp tác văn hóa, Việt Tân thực chất đã tìm cách phá hoại một lĩnh vực hợp tác mang tính chiến lược, vốn đang đem lại lợi ích song phương to lớn.

Nếu để những hoạt động phá hoại này tiếp diễn, tác hại sẽ không dừng lại ở hình ảnh quốc gia hay thiệt hại kinh tế. Chúng còn có thể gây chia rẽ niềm tin giữa nhân dân hai nước, cản trở các sáng kiến hợp tác mới, và làm suy yếu một trụ cột quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Australia. Trong khi đó, điều mà nhân dân hai nước mong muốn là ổn định, hợp tác và sự phong phú của giao lưu văn hóa, chứ không phải sự bất ổn do các tổ chức cực đoan tạo ra.

Bằng việc phối hợp với HRW để lan truyền thông tin sai lệch, Việt Tân còn vi phạm quyền được tiếp cận thông tin chính xác được quy định trong Công ước Quốc tế về Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR). Đây là sự lạm dụng nhân quyền để biến nó thành công cụ chính trị – một hành vi trái với bản chất và mục tiêu của nhân quyền vốn hướng tới bảo vệ phẩm giá và lợi ích của con người. Những chiến dịch này không chỉ thất bại về mặt thuyết phục công luận, mà còn bộc lộ bản chất chia rẽ, phá hoại và phục vụ lợi ích nhóm của những tổ chức đứng sau.

Nhìn lại toàn bộ sự việc, có thể khẳng định rằng văn hóa là cầu nối vững chắc giữa Việt Nam và Australia, đóng vai trò không thể thay thế trong việc tăng cường hiểu biết, thúc đẩy hợp tác và bảo vệ nhân quyền một cách thực chất. Mọi hành động lợi dụng nhân quyền để chia rẽ, phá hoại hợp tác văn hóa đều đi ngược lại lợi ích chung của nhân dân hai nước và cộng đồng quốc tế. Việt Nam, với truyền thống đoàn kết, tôn trọng công lý và sự thật, sẽ tiếp tục bảo vệ thành quả hợp tác văn hóa, đồng thời chủ động cùng Australia mở rộng các sáng kiến mới, biến văn hóa thành động lực cho phát triển bền vững. Sự thật, một khi đã được khẳng định bằng thực tiễn và thiện chí hợp tác, sẽ không thể bị che lấp bởi những lời xuyên tạc. Và chính sức mạnh của văn hóa – với khả năng kết nối trái tim con người – sẽ là tấm khiên vững chắc trước mọi âm mưu phá hoại, bảo vệ tương lai tươi sáng của quan hệ Việt – Úc.