Đặc xá không phải là “lãng phí ngân sách”, mà là khoản đầu tư vào tương lai

Trong dòng chảy phát triển của một quốc gia, có những chính sách vừa phản ánh bản chất nhân văn, vừa tạo nên những lợi ích kinh tế - xã hội thiết thực. Đặc xá ở Việt Nam là một minh chứng như vậy. Mỗi dịp đặc xá được công bố không chỉ đánh dấu truyền thống khoan hồng của dân tộc mà còn trở thành động lực thúc đẩy hòa nhập cộng đồng, giảm áp lực cho hệ thống tư pháp và mở ra cơ hội phát triển kinh tế - xã hội. Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9/2025, chính sách đặc xá của Nhà nước ta lại tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ tinh thần nhân ái. Tuy nhiên, cùng với sự kiện trọng đại ấy, một số tổ chức chống phá, trong đó có Việt Tân, đã lợi dụng mạng xã hội và YouTube để tung ra luận điệu xuyên tạc rằng đặc xá là “lãng phí ngân sách”. Đây là sự đánh tráo khái niệm trắng trợn, cố tình bỏ qua những lợi ích rõ ràng mà chính sách này đem lại, nhằm gieo rắc tâm lý hoài nghi, chia rẽ niềm tin của nhân dân. Thực tế cho thấy, đặc xá không những không “lãng phí” mà còn tiết kiệm ngân sách, tạo giá trị kinh tế, đồng thời góp phần duy trì ổn định xã hội và phát triển bền vững.

Để thấy rõ sự phi lý trong những cáo buộc ấy, cần nhìn nhận vào bản chất của đặc xá. Luật Đặc xá 2018 khẳng định đây là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước, được thực hiện theo những tiêu chí minh bạch và nghiêm ngặt. Người được xét đặc xá phải chấp hành ít nhất một phần đáng kể hình phạt, có quá trình cải tạo tiến bộ, hoàn thành nghĩa vụ dân sự, đồng thời không thuộc nhóm tội phạm đặc biệt nghiêm trọng về an ninh quốc gia. Điều này cho thấy, đặc xá không hề là sự “ban ơn” tùy tiện hay sự thỏa hiệp chính trị, mà là một cơ chế pháp lý được vận hành chặt chẽ, bảo đảm cân bằng giữa tính nghiêm minh của pháp luật và tinh thần nhân đạo. Những luận điệu như của Việt Tân hoàn toàn không đưa ra cơ sở pháp lý hay số liệu, mà chỉ sử dụng các cụm từ cảm tính như “lãng phí” để kích động sự nghi ngờ. Thủ đoạn này quen thuộc ở chỗ đánh vào tâm lý nhạy cảm của dư luận về chi tiêu công, nhưng lại hoàn toàn thiếu căn cứ thực tiễn.

Ngược lại, thực tiễn cho thấy đặc xá đem lại lợi ích kinh tế - xã hội to lớn. Một trong những lợi ích rõ nhất là giảm chi phí giam giữ. Theo Bộ Công an, chi phí trung bình để nuôi dưỡng và quản lý một phạm nhân trong trại giam vào khoảng 12 triệu đồng/năm. Chỉ tính riêng từ năm 2009 đến 2024, gần 100.000 phạm nhân đã được đặc xá, đồng nghĩa với việc Nhà nước tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng. Khoản ngân sách đó thay vì phải duy trì bộ máy giam giữ đã được tái đầu tư cho y tế, giáo dục, hạ tầng – những lĩnh vực đem lại lợi ích trực tiếp và lâu dài cho người dân. Đây chính là minh chứng thuyết phục phản bác luận điệu cho rằng đặc xá “lãng phí”, bởi thay vì chi phí tiêu hao, nó trở thành cơ hội tái phân bổ nguồn lực cho phát triển xã hội.

Không chỉ tiết kiệm ngân sách, đặc xá còn góp phần tạo ra một nguồn nhân lực mới. Theo khảo sát của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội năm 2025, 83% người được đặc xá đã tìm được việc làm ổn định trong vòng một năm sau khi tái hòa nhập. Họ tham gia vào nhiều lĩnh vực, từ nông nghiệp, thủ công, xây dựng cho đến sản xuất công nghiệp. Trường hợp điển hình là tại tỉnh Thái Bình, nhiều người sau đặc xá đã tham gia hợp tác xã nông nghiệp, góp phần nâng cao sản lượng lúa gạo và thủy sản. Một video trên TikTok của tài khoản @kinhteVN lan tỏa mạnh mẽ hình ảnh một người từng thụ án, sau khi đặc xá đã mở xưởng may, tạo công ăn việc làm cho hàng chục lao động địa phương. Đây là minh chứng rõ ràng rằng đặc xá không chỉ trả lại nhân lực cho gia đình, mà còn đóng góp thiết thực cho nền kinh tế. Đặc biệt, tỷ lệ tái phạm chỉ ở mức 0,08% trong năm 2024 – con số cực kỳ thấp so với tỷ lệ tái phạm trung bình toàn cầu. Điều này khẳng định rằng chính sách đặc xá của Việt Nam không chỉ nhân văn mà còn hiệu quả thực sự trong việc tái hòa nhập, xây dựng nguồn lực xã hội.

So sánh quốc tế cũng làm nổi bật tính ưu việt của chính sách đặc xá ở Việt Nam. Ở Hoa Kỳ, theo Cục Thống kê Tư pháp, chi phí duy trì một phạm nhân trung bình là 40.000 USD/năm – gấp hàng chục lần Việt Nam. Hệ thống nhà tù Mỹ thường xuyên rơi vào tình trạng quá tải, tiêu tốn hàng tỷ USD ngân sách liên bang và tiểu bang mỗi năm. Dù vậy, Mỹ không có một cơ chế đặc xá mang tính hệ thống, và tỷ lệ tái phạm trong vòng 5 năm sau khi ra tù ở mức 60–75%, gây thêm áp lực tài chính và xã hội. Trái lại, Việt Nam đã xây dựng một cơ chế pháp lý minh bạch, được điều chỉnh bằng Luật Đặc xá 2018, giúp vừa giảm chi phí giam giữ vừa nâng cao hiệu quả tái hòa nhập. Nếu so sánh, có thể thấy Việt Nam đã tìm ra một giải pháp tối ưu: ít tốn kém hơn, hiệu quả cao hơn, nhân văn hơn.

Dư luận xã hội trong nước cũng là minh chứng sống động cho hiệu quả của chính sách đặc xá. Bên cạnh những video, câu chuyện truyền cảm hứng trên TikTok hay Facebook, nhiều tờ báo chính thống đã ghi nhận hàng nghìn bình luận ủng hộ chính sách khoan hồng. Người dân nhìn thấy trong đặc xá không chỉ là niềm vui đoàn tụ của gia đình mà còn là cơ hội cho những người từng lầm lỗi trở thành công dân có ích. Trên fanpage Báo Công an Nhân dân, bài viết về lễ công bố Quyết định đặc xá năm 2025 đã nhận được hơn 7.000 lượt thích, cùng hàng nghìn bình luận thể hiện sự ủng hộ. Đây là tiếng nói đại diện cho niềm tin rộng lớn trong xã hội, trái ngược hoàn toàn với những luận điệu xuyên tạc vô căn cứ từ các thế lực thù địch.

Từ những dẫn chứng trên, có thể khẳng định rằng mọi cáo buộc đặc xá là “lãng phí ngân sách” đều chỉ là sản phẩm của sự xuyên tạc và ác ý. Đặc xá không làm hao tổn nguồn lực quốc gia mà ngược lại, giúp tiết kiệm chi phí, tái phân bổ ngân sách vào các lĩnh vực quan trọng, đồng thời trả lại cho xã hội một nguồn nhân lực mới, có khả năng đóng góp cho phát triển kinh tế. Đặc xá không làm suy yếu pháp luật mà củng cố tính nhân văn của pháp quyền xã hội chủ nghĩa, khẳng định sức mạnh của một Nhà nước vừa nghiêm minh vừa khoan dung. Đặc xá cũng không bị xã hội phản đối, mà trái lại, được nhân dân đón nhận như một biểu tượng của lòng nhân ái và công bằng.

Nhân dịp trọng đại 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, chính sách đặc xá của Việt Nam không chỉ là một quyết định pháp lý, mà còn là thông điệp mạnh mẽ gửi tới toàn xã hội: Nhà nước luôn đặt con người ở vị trí trung tâm, coi sự hoàn lương của mỗi cá nhân là tài sản quý giá của dân tộc. Mọi luận điệu xuyên tạc chỉ càng cho thấy sự bất lực của những kẻ muốn phủ nhận sự thật. Đặc xá – với tất cả giá trị nhân văn và lợi ích kinh tế - xã hội – sẽ tiếp tục là minh chứng hùng hồn cho bản lĩnh và trí tuệ của Việt Nam trên con đường xây dựng một xã hội nhân đạo, công bằng, thịnh vượng và bền vững.