Toàn cảnh chiến dịch ủng hộ linh mục Lê Ngọc Thanh “đấu tố” Giám tỉnh Nguyễn Ngọc Bích

Võ Khánh Linh

Từ ngày 11/05/2019, các thành phần chống đối, bất mãn có quan hệ với tu viện Dòng Chúa Cứu thế (DCCT) Kỳ Đồng đã tạo một sóng truyền thông lớn, để tuyên truyền rằng Giám tỉnh Nguyễn Ngọc Bích đang “cộng tác” với Nhà nước nhằm “phá” truyền thông DCCT và chương trình “tri ân thương phế binh Việt Nam Cộng hòa” (VNCH).

Nguyên nhân sâu xa của sóng truyền thông này là một cuộc cạnh tranh địa vị trong nội bộ DCCT Việt Nam, diễn ra giữa cánh linh mục Vũ Khởi Phụng, Phạm Trung Thành và cánh linh mục Nguyễn Ngọc Bích.

Cụ thể, trước năm 1975, linh mục Vũ Khởi Phụng từng giữ chức Thư ký Tòa soạn kiêm Chủ bút báo “Đức Mẹ hằng cứu giúp” của DCCT Việt Nam - một tờ báo mang quan điểm “chống Cộng” và ủng hộ chế độ, quân đội VNCH cũ. Vào hai năm 2008 và 2011, linh mục Phạm Trung Thành liên tiếp đắc cử chức Giám tỉnh DCCT Việt Nam, và liên tiếp đề cử thầy mình, là linh mục Vũ Khởi Phụng, vào giữ chức Bề trên tại Tu viện DCCT Thái Hà, Hà Nội. Trong hai nhiệm kỳ này, dưới sự dẫn dắt của 2 linh mục Thanh và Phụng, DCCT liên tục tổ chức nhiều hoạt động chính trị gây xung đột với Nhà nước – bao gồm các cuộc biểu tình “đòi đất” cho tu viện (mà trước đó chưa từng có), các hoạt động truyền thông chống Nhà nước, và các hoạt động từ thiện “tri ân thương phế binh VNCH”.

Năm 2015, linh mục Nguyễn Ngọc Bích đắc cử chức Giám tỉnh DCCT Việt Nam, thay thế linh mục Phạm Trung Thành. Sau đó một thời gian ngắn, linh mục Vũ Khởi Phụng mất chức Bề trên tu viện Thái Hà; đồng thời cả ông Thành lẫn ông Phụng cùng “xin nghỉ để chữa bệnh”, không can thiệp vào công việc nội bộ của DCCT. Ngay sau khi nhậm chức, linh mục Nguyễn Ngọc Bích thay thế toàn bộ nhân sự Ban Truyền thông DCCT Việt Nam, đóng cửa fanpage “Truyền thông Chúa Cứu thế” cũ; đồng thời ngăn cản các linh mục sử dụng danh nghĩa, cơ sở vật chất của DCCT để tổ chức các hoạt động hỗ trợ, tri ân thương phế binh VNCH. Đáp lại, Trưởng Ban Truyền thông cũ là linh mục Lê Ngọc Thanh lập fanpage “Tin Mừng cho Người nghèo” để thay thế fanpage cũ; còn nhân sự của chương trình “Tri ân thương phế binh VNCH” giữ được chương trình này sau khi phản đối ông Bích bằng truyền thông. Ngoài ra, trong nhiệm kỳ đầu của ông Bích, DCCT vẫn tiếp tục cung cấp địa điểm để nhiều cá nhân chống đối trốn tránh pháp luật, tổ chức hội thảo và khóa huấn luyện, hoặc in và tàng trữ tài liệu bất hợp pháp.

Ngày 15/01/2019, linh mục Nguyễn Ngọc Bích tái đắc cử chức Giám tỉnh DCCT Việt Nam. Trong nửa đầu tháng 05/2019, đã diễn ra 2 sự kiện được xem là gây bất lợi cho các thành phần chống đối, bất mãn có quan hệ với DCCT. Một, là việc 3 linh mục Lê Ngọc Thanh, Trương Hoàng Vũ, Nguyễn Duy Tân bị thuyên chuyển nhiệm sở, trong đó ông Thanh và ông Vũ bị chuyển từ TP.HCM về các địa phương. Hai, là có tin Văn phòng Công lý & Hòa bình của DCCT Sài Gòn sắp bị đổi tên thành “Phòng Phát triển Con người Toàn diện”, đồng thời bị tạm đóng cửa, chuyển đồ đạc ra ngoài cho đến khi có thông báo mới. Ngoài ra, cánh Công giáo bất mãn cũng công kích việc linh mục Đỗ Mạnh Hùng viết trong sổ tang rằng ông, cùng “toàn thể giáo dân Công giáo của Tổng Giáo phận TP.HCM” do ông quản lý, “xin chia buồn sâu sắc” với gia đình Đại tướng Lê Đức Anh. Họ cho rằng thay vì dùng chữ “Giáo phận TP.HCM”, phải viết là “Giáo phận Sài Gòn” như cách gọi lâu nay mới đúng.

Trước các luồng dư luận đó, linh mục Lê Ngọc Thanh viết trên Facebook cá nhân rằng việc ông bị thuyên chuyển là một hiện tượng bình thường, bởi DCCT quy định rằng linh mục phải đổi nhiệm sở 8 năm một lần, mà ông đã ở tu viện DCCT Sài Gòn được 10 năm. Tuy nhiên, từ ngày 10/05, các thành phần chống đối, bất mãn có quan hệ với DCCT vẫn phát động một chiến dịch truyền thông lớn để chống những thay đổi gây bất lợi cho họ, và quy kết rằng linh mục Nguyễn Ngọc Bích và Nhà nước Việt Nam đã gây ra những thay đổi đó. Trong chiến dịch, họ tập trung đưa ra 4 thông điệp:

Thứ nhất, họ tung tin rằng Giám tỉnh Nguyễn Ngọc Bích sắp bổ nhiệm một Chánh xứ mới cho tu viện DCCT Kỳ Đồng, và vị này sẽ ngưng chương trình “tri ân thương phế binh VNCH”. Thêm nữa, việc thuyên chuyển 2 linh mục Lê Ngọc Thanh và Trương Hoàng Vũ sẽ gây bất lợi cho nhiều hoạt động chống đối mà họ khởi xướng – như “AmenTV”, “Hội luận Cà phê Đá” và “vườn rau Lộc Hưng”.

Thứ hai, họ tuyên truyền rằng linh mục Nguyễn Ngọc Bích đã “phản bội Chúa”, “bán đứng Chúa” khi “phụng sự” Nhà nước Việt Nam để đổi lấy “cái ghế” trong DCCT. Khi đưa ra thông điệp này, nhiều người trong số họ đã có những phát ngôn không phù hợp với phận vị của mình trong Giáo hội. Chẳng hạn, Nguyễn Lai và Trần Vũ Anh Bình viết rằng linh mục Bích đã “phụng sự ma quỷ”, “cộng tác với quỷ dữ”.

Thứ ba, họ tuyên truyền rằng Nhà nước sắp tạo ra một “Giáo hội Công giáo quốc doanh”, vận hành bằng tiền bạc và các tệ nạn thay vì bằng đức tin, giống như đã làm với Phật giáo.

Thứ tư, họ tuyên truyền rằng qua việc “dẹp” một chương trình hỗ trợ thương phế binh VNCH, có thể thấy Nhà nước Việt Nam “căm thù lòng tốt và các hoạt động thiện nguyện”, nói dối về vấn đề “hòa giải dân tộc”, và bị “hoang tưởng” về khả năng chống đối của các thương binh tàn phế.

Sóng truyền thông này sự dụng một số thông tin thiếu căn cứ hoặc sai sự thật. Về thông tin thiếu căn cứ, thực ra chưa có thông báo chính thức nào về việc ngừng các chương trình hỗ trợ thương phế binh. Về thông tin sai sự thật, Tuấn Khanh công kích việc “Phòng Công Lý & Hòa Bình sẽ bị đổi thành ‘Phòng Phát triển Con người Toàn diện’, nghe như một tổ chức của Ủy ban Phường”. Dù một độc giả đã comment rằng việc đổi tên nhằm tuân thủ chính sách mới của Giáo hoàng Francis – theo đó từ tháng 01/2017, Hội đồng Tòa thánh vì Công lý & Hòa bình cùng 3 hội đồng khác bị giải tán, để sáp nhập thành “Bộ Phát triển Con người Toàn diện” mà Giáo hoàng mới lập ra – Tuấn Khanh vẫn không đính chính thông tin sai vừa kể.

Về mặt chiến thuật, sóng truyền thông này nhấn mạnh vào những hình ảnh và chuyện kể mua nước mắt của chương trình từ thiện “tri ân thương phế binh”, để tạo ấn tượng rằng nhóm linh mục Lê Ngọc Thanh là người tốt, còn linh mục Nguyễn Ngọc Bích và Nhà nước Việt Nam là kẻ xấu.

Qua theo dõi, được biết chiến dịch truyền thông này quy tụ một số cá nhân chống đối có quan hệ với DCCT Kỳ Đồng, trong đó có các tình nguyện viên của chương trình “trợ giúp thương phế binh VNCH” và các cá nhân chống đối trốn trong “vườn rau Lộc Hưng”. Phạm Thanh Nghiên và Ngô Kim Hoa khởi đầu chiến dịch vào ngày 11/05, Tuấn Khanh và Nguyễn Lai viết những bài có tính quyết định vào ngày 13/05, còn các cá nhân hưởng ứng bao gồm Dương Thị Tân, Lê Bảo Nhi, Trần Vũ Anh Bình, Theresa Thảo…

Vì cùng ngày 13/05, linh mục Lê Ngọc Thanh đăng ảnh chụp chung với nhóm tình nguyện viên “tri ân thương phế binh” mà không bình luận, còn linh mục Ngô Văn Kha viết một bài ủng hộ quan điểm của sóng truyền thông rồi đăng trên website “Tin Mừng cho Người nghèo”, có khả năng nhóm Lê Ngọc Thanh hậu thuẫn sóng truyền thông này, nhưng không ra mặt.

Khoảng 0h ngày 14/05, linh mục Lê Ngọc Thanh thông báo trên Facebook cá nhân rằng “Bề trên nhà Sài Gòn bảo vẫn tri ân thương phế binh VNCH, nhưng cách thức và nhân sự sẽ thay đổi”. Đến sáng sớm ngày 15/05, ông này mới đăng thông tin cải chính về vấn đề “Bộ Thăng tiến sự Phát triển Con người Toàn diện”.

Sau khi có hai thông báo trên, sóng truyền thông này vẫn tiếp tục, khi Nguyễn Lai và cựu binh Đặng Đình Hồng phản đối việc chuyển giao danh sách thương phế binh, mạnh thường quân cho nhân sự mới của chương trình “tri ân thương phế binh VNCH”, viện nhu cầu bảo mật, tránh những “hệ quả không hay”.

Nhìn chung, đa số cánh Công giáo bất mãn ủng hộ sóng truyền thông này. Trong khi đó, các lực lượng ngoài cuộc phản ứng với nó một cách khá thận trọng. Về phía Việt Tân, Angelina Trang Huỳnh viết bóng gió rằng trong chuyện Văn phòng Công lý & Hòa bình, giới chống đối nên hành xử một cách thận trọng, để về lâu về dài có thể “tranh thủ sự hậu thuẫn của đa số thầm lặng và trung dung, chứ không đẩy họ ra xa ta hơn”.

Trong khi đó, phải đến ngày 17/05, các đài nước ngoài mới bắt đầu đưa tin về vụ việc, qua bài phỏng vấn linh mục Nguyễn Ngọc Bích trên BBC. Ông Bích cho biết không hề có chuyện Văn phòng Công lý & Hòa bình sẽ bị đổi tên, hay chương trình hỗ trợ thương phế binh sẽ bị dừng, “những thông tin trên mạng xã hội về việc này là không đúng sự thật”. Về việc các linh mục Lê Ngọc Thanh, Trương Hoàng Vũ và Nguyễn Duy Tân sắp bị thuyên chuyển, ông Bích nói thuyên chuyển “là việc rất bình thường của tất cả các dòng tu”, “là công việc nội bộ mà người ngoài, thậm chí cả các đức giám mục, chẳng có lý do gì để xen vào”. Các linh mục được thuyên chuyển vừa nêu không phải là trường hợp cá biệt, vì ông Bích đã có 280 văn thư thuyên chuyển, bổ nhiệm từ ngày làm Giám tỉnh. Sau cùng, ông Bích nói:

“Tôi nghĩ rằng truyền thông cần có đạo đức. Phải tìm kiếm sự thật. Chỉ nói điều gì mình biết đúng sự thật. Không phổ biến những điều gian dối. Chúng ta biết rằng mình không thể chuộc lại những tai hại đã gây ra khi nói sai, nói xấu, khi suy diễn bừa bãi và tệ hơn nữa vu khống và bịa đặt. Nếu có một lương tâm ngay chính, biết yêu chuộng chân lý, chúng ta có thể đem lại những điều tốt đẹp khi sử dụng truyền thông”.

Qua điểm lại những dòng sự kiện trên đã đủ dữ liệu để thấy chính nội bộ DCCT, phe linh mục cực đoan thân Việt Tân đang âm thầm quy tụ bè cánh để "đấu tố" bề trên của họ nhằm ngăn chặn trước "nguy cơ" bất lợi hoặc gây sức ép bảo vệ lợi ích phe nhóm, bất chấp luật quy trong giáo hội vốn rất chặt chẽ, nghiêm khắc. 

(Còn nữa)