Tháng 07/2020, NXB Tự Do đã gần như tan vỡ vì một tranh chấp
giữa sáng lập viên Phạm Đoan Trang và thủ quỹ Nguyễn Phương Hoa. Trong vụ này,
Trang tố cáo Hoa tham nhũng, còn Hoa trưng ra bằng chứng cho thấy ngân quỹ thất
thoát một phần vì Trang chi tiêu không đúng mục đích. Ngày 10/08, vụ việc này
đã có 2 diễn biến mới: Hoa Nguyễn thay mặt tổ chức Viet Liberty ra thông báo về
vụ tranh chấp, và Nguyễn Phương Hoa dùng fanpage của NXB Tự Do để ra thông báo
đáp trả Viet Liberty. Bài viết này tường thuật những điểm chính trong diễn biến
mới đó, tập trung vào 3 mục sau:
(a) Nguyên văn thông điệp của Hoa Nguyễn
(b) Nguyên văn thông điệp của Nguyễn Phương Hoa
(c) Những điểm mâu thuẫn giữa thông điệp của Hoa Nguyễn và
Nguyễn Phương Hoa
a - Nguyên văn thông điệp
của Hoa Nguyễn
Thông báo của tổ chức Viet Liberty, do Hoa Nguyễn soạn và
đăng trên Facebook cá nhân chiều 10/08/2020 (theo giờ Việt Nam), có nội dung
như sau:
“THÔNG BÁO CỦA VIET LIBERTY VỀ VỤ VIỆC TRANH CHẤP TÀI CHÍNH
GIỮA CHỊ NGUYỄN THỊ PHƯƠNG HOA VỚI 9 THÀNH VIÊN CỦA NHÀ XUẤT BẢN TỰ DO
Tôi là Hoa Nguyễn, chủ tịch Viet Liberty – một tổ chức hội tại Melbourne,
Australia, nhận
trách nhiệm điều phối và gây quỹ ủng hộ phong trào dân chủ và xã hội ở Việt Nam.
Tôi đồng thời là đại diện di trú có đăng kiểm, chịu sự quản lý trực tiếp từ Tổng
Hội Di Trú và Bộ Nội Vụ Úc.
Tôi cam đoan những điều tôi nói dưới đây hoàn toàn là sự thật
và chịu trách nhiệm nếu có bất kỳ sai sót nào với tất cả các bên liên quan.
Tôi xin công khai từ đầu tôi là một người bạn của Phạm Đoan Trang từ năm 2006,
và Viet Liberty được
thành lập tại Úc (với sự giúp đỡ của một người rất có uy tín trong cộng
đồng làm Tổng Thư Ký hội và tôi) nhằm mục đích chuyển tiền cho NXB về Việt Nam an toàn. Tôi được
sự uỷ quyền của 9
thành viên NXB để giải quyết tranh chấp này. Mặc dù trong quá trình
tranh chấp, chị Nguyễn Thị Phương Hoa đã vài lần đòi để tự giải quyết với 9
thành viên NXB, nhưng không được chấp nhận. Các NGO có liên quan cũng đã liên hệ
trực tiếp để làm việc với tôi như là người đại diện hợp pháp cho đa số của NXB
mà họ công nhận.
Như là một người được học luật và làm việc trong ngành, tôi
tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp để giải quyết vấn đề này một cách khách
quan nhất. Cụ thể là xem xét kỹ lưỡng các bằng chứng, các nhân chứng và lời
khai của các bên tranh chấp để đưa ra các giải pháp ôn hoà và công bằng được sự
đồng thuận trong nội bộ NXB.
Trong suốt 1 tháng 8 ngày qua cho đến thời điểm báo cáo này,
người bị chất vấn nhiều nhất là Phạm Đoan Trang. Người phải giải trình nhiều nhất
là Nguyễn Thị Phương Hoa. Bên cạnh các giấy tờ nội bộ do NXB và một bên trung gian thứ ba
cung cấp, tất cả hơn
300 tin nhắn, gần 100 email và 3 files ghi âm từ ngày 25/6 đến 8/8 đều
đã được tôi lưu giữ để làm bằng chứng cho vụ việc.
Vụ tranh chấp này xoay quanh 2 hợp đồng tài trợ của 2 tổ chức phi chính phủ (NGO)
mà tạm gọi là NGO1 và NGO2 cho các thành viên NXB, và 1 khoản tài trợ 3000USD
cho Phạm Đoan Trang từ 1 tổ chức khác. Gói tài trợ thứ nhất từ NGO1 là 28,700USD
(tương đương 665,165,550VND) cho 6 người, trong đó có cả Nguyễn Thị Phương Hoa
và Phạm Đoan Trang. Gói tài trợ thứ 2 từ NGO2 là 10800EUR (tương đương 295,082,224VND) cho 6
người, trong đó có Nguyễn Thị Phương Hoa. Trong 2 gói tài trợ này có 3 người được nhận cả hai,
trong đó có Nguyễn Thị Phương Hoa.
KẾT LUẬN:
Việc thu hồi nợ cho các thành viên NXB không thực hiện được
100%. Chị Hoa còn nợ
3 thành viên còn lại số tiền 5600AUD (nếu giải thưởng IPA được trao, còn nếu
không được trao - số nợ là 9366AUD). Các thành viên NXB muốn công khai
chuyện này ra công luận như là một trường hợp điển hình để học hỏi, rút kinh
nghiệm cho tất cả. Họ thừa nhận sự thất bại trong tổ chức của họ; cụ thể là để
sự liên lạc giữa các thành viên không thông suốt, để toàn bộ nguồn tài chính quản
lý bởi một cá nhân, dẫn đến bị lũng đoạn và tan rã. Họ cùng nhau cam kết sẽ
không lặp lại lỗi này trong tương lai để đi tiếp thận trọng, mạnh mẽ và trưởng
thành hơn trong phong trào dân chủ và xã hội Việt Nam.
* Theo
ý kiến của người phụ trách 2 gói tài trợ của NGO2 cho NXB, họ muốn bản báo cáo
của tôi cộng thêm khoản 900USD tiền tài trợ lương cho biên tập viên năm ngoái
đã không được nhận, vào nợ tập thể của chị Hoa. Nhưng tôi đã nói rằng
tôi chỉ đại diện để giải quyết tranh chấp của 2 gói NGO1 và NGO2, và khoản
3000USD trước đó của Phạm Đoan Trang, nên rất tiếc tôi không thể cộng vào đây. Họ cũng nói rằng họ có thể
sẽ đòi lại tiền tài trợ đã tiêu sai mục đích và sẽ báo cáo về việc NXB phá vỡ
cam kết hợp đồng. Họ đề nghị tôi gửi cho họ báo cáo vắn tắt 2 trang bằng
tiếng Anh liên quan đến quỹ của họ và bản báo cáo 6 trang tiếng Việt để họ lưu.
Tôi đã đồng ý.
Ngoài ra, một số đại diện tổ chức hội có ngỏ ý muốn được biết
thông tin chính xác về vụ việc này, họ cũng đề nghị tôi thông báo trên công luận
để không có những thông tin sai lệch bịa đặt làm mất uy tín của phong trào. Đại diện của 9 thành viên
đã nhất trí với bản báo cáo thu gọn sẽ được đăng tải. Theo câu hỏi của một
số nhà tài trợ cá nhân cho NXB thì tại sao NXB lại tan rã vì sai phạm chi tiêu của một cá
nhân, tại sao không yêu cầu cá nhân này ra đi để giữ lại tổ chức? Đây là
một câu hỏi có lẽ dành cho chị Hoa trả lời. Dù sao, các thành viên khác cũng đã
nhận hết trách nhiệm của họ trong các câu hỏi điều trần của NGO2; họ không hề
trốn tránh trách nhiệm. Họ đã dũng cảm nhận thiếu sót của mình trong toàn bộ sự
việc này.
Mọi comment ngôn ngữ thù hận, tục tĩu và công kích sẽ bị tôi
xoá. Đây là trường hợp bất đắc dĩ tôi phải đăng tải.Tôi không cần quảng bá bản
thân cho chủ nghĩa đại truyền thông trống rỗng.Mong mọi người hiểu đúng ý nghĩa
của việc đăng tải này.”
b - Nguyên văn thông điệp
của Nguyễn Phương Hoa
Thông điệp của Nguyễn Phương Hoa được truyền tải qua thông
báo mà Hoa soạn và đăng trên fanpage của NXB Tự Do tối 10/08/2020, và một số
comment của Hoa trên bài viết của Phương Trần và Nguyễn Đại.
Thông báo của Hoa có nội dung như sau:
“THÔNG BÁO VỀ VIỆC TRANH CHẤP TÀI CHÍNH CỦA NXB TỰ DO VỚI
CÁC THÀNH VIÊN HIỆN TẠI VÀ CÁC THÀNH VIÊN CŨ.
Kính gởi các độc giả, các nhà tài trợ, các bạn bè thân hữu và
toàn thể các thành viên NXB Tự Do.
Đầu tiên, thay mặt NXB TD, tôi xin chân thành xin lỗi Quý vị
về việc đã không kiểm soát được các thông tin tranh chấp của các thành viên NXB
diễn ra nội bộ trong thời gian qua. Một số thông tin đã bị công bố mà không có
sự đồng ý của tất cả các thành viên của NXB. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự
an toàn của các thành viên NXB mà còn ảnh hưởng tới niềm tin và sự hy vọng của
Qúy vị đã dành cho NXB Tự Do từ những ngày đầu tới nay. Chúng tôi vô cùng hối
tiếc.
Thưa Qúy vị, sự việc tranh chấp của các thành viên NXB bắt đầu
xảy ra vào đầu tháng 7/2020. Việc tranh chấp này xuất phát từ sự bất đồng giữa
cá nhân cô Phạm Đoan Trang và tôi, Nguyễn Thị Phương Hoa, trong việc quản lý
tài chính của NXB. Cho đến khi cô Phạm Đoan Trang bất ngờ đăng thông tin vu cáo
tôi vào ngày 19/7/2020, tôi vẫn nghĩ rằng bất đồng này chưa được giải quyết và
chúng tôi còn thời gian để trao đổi với nhau thêm.
Liên quan đến cá nhân tôi trong việc quản lý quỹ: Quỹ của
NXB Tự Do là quỹ của một tổ chức dân sự không được phép đăng ký ở Việt Nam,
công việc đòi hỏi sự tham gia của những người tin cậy nhất nhằm bảo quản an
toàn cho tiền của NXB. Đây cũng là cách mà nhiều quỹ hoạt động ở VN đang làm.
Việc minh bạch thu chi, chúng tôi đều có báo cáo hàng tháng cho các thành viên
xem xét.
Vì là một tổ chức phi lợi nhuận, các nguồn thu nói chung từ
các dự án, chúng tôi với sự đồng ý của các thành viên, trong đó có tôi, đã đồng
ý đóng góp cho quỹ NXB để có kinh phí hoạt động. Các thành viên có liên quan đến
dự án, có cá nhân xin nhận đủ số tiền được tài trợ để lo trang trải cho gia
đình, có cá nhân đồng ý đóng góp, và có cá nhân không đồng ý đóng góp.
Các thành viên
của NXB khi làm việc cho NXB, đều được trả một mức thù lao theo thỏa thuận. Các thành viên lãnh tiền ứng quỹ để chi cho
phần công việc mà họ phụ trách và chi lương của họ, cuối tháng họ báo cáo vào
form Google Drive để công khai thu chi. Với vai trò quản lý, tôi tổng hợp các báo cáo thu chi
đó cho mọi người cùng đọc và xác nhận. Suốt từ ngày đầu thành lập vào
tháng 2/2019 đến tháng 6/2020, không có bất cứ tranh chấp hay than phiền nào về
việc quản lý này.
Khi có mâu thuẫn, cô Phạm Đoan Trang cùng một trong bốn thành viên sáng
lập NXB Tự Do thay vì ngồi lại tìm cách giải quyết vấn đề thì cả hai công bố rời
khỏi NXB, để lại mọi trách nhiệm cho tôi và các thành viên còn lại. Cô Phạm Đoan Trang cùng
thành viên này sau đó lại quay lại, cùng một số thành viên khác của NXB, ủy quyền
cho cô Hoa Nguyễn, một người có bằng về luật di trú tại Úc, cũng là bạn
thân của cô Trang, đứng
ra giải quyết mâu thuẫn.
Sau thời gian trao đổi cùng cô Hoa Nguyễn, tôi nhận thấy cô
Hoa Nguyễn hoàn toàn không xem xét những giải trình từ phía tôi. Cô Hoa Nguyễn
áp đặt cách tính toán của mình và kiên quyết một mực rằng chỉ có cách tính toán
đó là thỏa đáng. Trong quá trình làm việc, cô Hoa Nguyễn luôn sử dụng từ ngữ nhục
mạ và đe dọa bản thân tôi cùng con cháu tôi. Song song với đó, tôi cũng phải chịu
đựng sự tấn công của bạn bè cô Trang.
Nhận thấy cô Hoa Nguyễn vừa là người được ủy quyền tham gia
tranh chấp, vừa là người phân xử sự việc, điều này hoàn toàn thiếu khách quan,
tôi đã đề nghị mời một bên thứ ba làm trung gian giúp giải quyết tranh chấp, và
lập biên bản làm việc nhưng cả hai đề nghị này đều bị bác bỏ.
Trong tranh chấp
chia tiền dự án đang diễn ra, có một số thành viên không liên quan đến dự án
nhưng có tên trong danh sách được tài trợ. Có người còn không tham gia hoạt động
với NXB tại thời điểm đó nhưng đã đồng ý giúp chúng tôi nhận tài trợ khi được
chuyển. Các thành viên này không tuyên bố mình có quyền lợi hay yêu cầu gì, cho
đến khi có sự mâu thuẫn giữa cô Trang và tôi.
Một số thành
viên có tên trong dự án đã ký bản ký giấy đồng ý góp quỹ cho NXB (tôi vẫn còn
lưu giữ), nhưng khi xảy ra tranh chấp, các thành viên này đã viết một tờ giấy
khác nói rằng tôi ép họ ký và quay lại đòi tiền của NXB.
Tôi đã báo cáo với các bạn thành viên này là, quỹ đã được
chi tiêu cho NXB trong đó có cả lương và hỗ trợ cho các bạn, nên việc này cần
có quyết toán mới có thể trả lời cụ thể. Phải tính đến số tiền còn lại hay nợ của
Qũy là bao nhiêu, đang nằm ở đâu, thu hồi ra sao, trả nợ thế nào rồi mới nói đến
việc chia tiền.
Cá nhân tôi
cũng đã trao đổi trực tiếp với nhà tài trợ, báo cáo cho họ về việc điều hành và
quản lý thu chi cũng như con số đã sử dụng theo hợp đồng. Về nguyên tắc, những
cá nhân/thành viên của NXB đứng ra ký dự án, hợp đồng với nhà tài trợ, sẽ giải
trình cho họ, và tôi sẽ cung cấp các tài liệu liên quan nếu được hỏi.
Trong việc này, tôi xin đúc kết lại một câu, là anh em bạn
bè chiến hữu ‘’có phước cùng hưởng, có họa cùng chia’’. Khi có phước thì các bạn
đã lãnh, khi có họa, bắt một mình tôi chịu, điều này tôi không thể đồng ý. Việc
sử dụng tiền quỹ, viết dự án, in ấn, chạy trốn ngày đêm của tất cả các thành
viên NXB …. đã diễn ra trong 1 thời gian dài (1 năm 7 tháng), nó không phải là
chỉ mới ngày hôm qua.
Bản thân tôi lúc này, tôi cũng đang phải trốn chui trốn nhủi
vì các bạn thành viên NXB đã tố cáo tôi trên mạng, khả năng tôi bị bắt có thể xảy
ra bất cứ lúc nào. Trong những lúc bình tâm ngồi nghĩ lại, nhớ về những ngày
tháng anh em NXB phải ăn mì gói và bị nhốt trong phòng vài mét vuông, với tôi,
đấy là những kỷ niệm đẹp nhất, an ủi nhất. Nhưng nhìn về thực tại, thì ký ức đó
đem lại cho tôi sự cay đắng nhất, sỉ nhục nhất vì tôi đã trao niềm tin và sức lực
cho những người không xứng đáng. Tôi đau đớn và vẫn tiếp tục tìm hỏi thông tin
của một số cộng tác viên đang phải chịu tù đày, hoặc mất tích. Động lực nào khiến
tôi có thể bình tâm, đó là tôi vẫn còn có những người bạn, họ hiểu và cảm
thông, họ an ủi và lo cho sự an toàn của tôi cũng như tôi áy náy vì sự an toàn
của những người đã từng kề vai sát cánh với tôi.
Tôi chỉ mong rằng, những ai đã từng sát cánh, chịu khổ chịu
thiệt thòi cùng với tôi, với NXB, hãy suy nghĩ lại những việc mình đã làm với đồng
đội của họ. Nếu chúng ta nói hai lời, không làm đúng những gì mình cam kết – nhất
là với anh em bạn hữu của mình, tức là các bạn đã đánh mất chính uy tín và danh
dự của các bạn, các bạn không xứng đáng để tiếp tục nhận trợ giúp, cũng như tình
cảm của cộng đồng.
Một lần nữa, xin cảm ơn Qúy vị đã lắng nghe và rất mong quý
vị thứ lỗi cho chúng tôi!
Nguyễn Thị Phương Hoa
Lưu ý: Mọi comment chửi bới, thóa mạ cá nhân chúng tôi sẽ
xóa và chặn facebook.”
Các comment của Hoa có nội dung như sau:
c - Những điểm mâu thuẫn
giữa thông điệp của Hoa Nguyễn và Nguyễn Phương Hoa
Thể hiện qua bảng sau:
|
Điểm |
Thông điệp |
Thông điệp |
Nhận định |
|
Tiền thất thoát đã đi đâu? |
_ “Chị Hoa còn nợ 3 thành viên còn lại
số tiền 5600AUD (nếu giải thưởng IPA được trao, còn nếu không được trao - số
nợ là 9366AUD).” (ám chỉ Hoa đã chiếm đoạt số tiền này, và phải trả lại) |
_ Khẳng định các khoản thất thoát đã
được dùng để trả chi phí hoạt động của NXB, trả chi phí sinh hoạt và lương
tháng cho các thành viên “trong suốt 1 năm rưỡi”. _ Khẳng định mình không tham nhũng,
vì: “Các thành viên lãnh tiền ứng quỹ để chi cho phần công việc mà họ phụ
trách và chi lương của họ, cuối tháng họ báo cáo vào form Google Drive để
công khai thu chi. Với vai trò quản lý, tôi tổng hợp các báo cáo thu chi đó
cho mọi người cùng đọc và xác nhận”. _ Khoản tiền của NGO 2 đã bị chính
Viet Liberty phong tỏa, Hoa chưa được nhận. |
_ Cần kiểm toán chi tiết, để xác định
liệu số tiền mà Hoa phải trả (nhỏ hơn số tiền mà Đoan Trang tuyên bố lúc đầu?)
có bao gồm “ăn tiêu, sinh hoạt”, “tiền lương” của các thành viên “trong suốt
1 năm rưỡi” hay không. _ Dù khoản tiền của NGO 2 đã bị Viet
Liberty phong tỏa, số tiền mà NXB Tự Do vay để tiêu trong lúc đợi khoản tài
trợ đó được gửi về vẫn tính là khoản chi của công quỹ. |
|
Hoa Nguyễn có tư cách phân xử không? |
* Có, vì: _ Được 9 thành viên NXB bầu làm đại
diện để giải quyết vấn đề với các NGO. Các NGO chấp nhận tư cách đại diện
này, vì nghĩ Hoa được đa số thành viên
NXB Tự Do chấp thuận. |
* Không, vì: _ Nguyễn Phương Hoa không chấp nhận
Hoa Nguyễn phân xử, trong khi người phân xử phải được công nhận bởi cả 2
phía. |
_ Hoa Nguyễn đảm nhận tư cách tòa án
(được tập thể bầu chọn) hay tư cách trọng tài (được chọn dựa trên đồng thuận
của 2 bên tranh chấp)? |
|
Quá trình giải quyết tranh chấp đã được
tiến hành thế nào? |
_ Hoa Nguyễn đã “xem xét kỹ lưỡng các
bằng chứng, các nhân chứng và lời khai của các bên tranh chấp để đưa ra các
giải pháp ôn hoà và công bằng được sự đồng thuận trong nội bộ NXB”. |
_ Hoa Nguyễn áp đặt một chiều, không
tiếp nhận đầy đủ hồ sơ từ phía Nguyễn Phương Hoa, và “luôn sử dụng từ ngữ nhục
mạ” đối với gia đình Nguyễn Phương Hoa. _ Quá trình giải quyết tranh chấp chứa
nhiều điểm khuất tất.VD: Danh sách 9 người nhận tiền và biểu quyết bao gồm một
số thành viên bù nhìn, không tham gia dự án, chỉ ký tên vào để tăng số tiền
được nhận; Một số thành viên trong dự án đã ký giấy góp quỹ cho CLB, nhưng giờ
đây nuốt lời, nói rằng Phương Hoa ép họ ký giấy. _ Hoa Nguyễn chỉ công bố với dư luận
những thông tin và lời chất vấn có lợi cho phía Đoan Trang. |
(không có) |
|
Nhà tài trợ sẽ làm gì sau vụ việc? |
_ “Họ đề nghị tôi gửi cho họ báo cáo
vắn tắt 2 trang bằng tiếng Anh liên quan đến quỹ của họ và bản báo cáo 6
trang tiếng Việt để họ lưu.” _ NGO 2 “có thể sẽ đòi lại tiền tài
trợ đã tiêu sai mục đích và sẽ báo cáo về việc NXB phá vỡ cam kết hợp đồng”. |
_ “Cá nhân tôi cũng đã trao đổi trực
tiếp với nhà tài trợ, báo cáo cho họ về việc điều hành và quản lý thu chi
cũng như con số đã sử dụng theo hợp đồng. Về nguyên tắc, những cá nhân/thành
viên của NXB đứng ra ký dự án, hợp đồng với nhà tài trợ, sẽ giải trình cho họ,
và tôi sẽ cung cấp các tài liệu liên quan nếu được hỏi”. |
(không có) |
|
Tương lai của NXB Tự Do sau vụ việc? |
_ “Theo câu hỏi của một số nhà tài trợ
cá nhân cho NXB thì tại sao NXB lại tan rã vì sai phạm chi tiêu của một cá
nhân, tại sao không yêu cầu cá nhân này ra đi để giữ lại tổ chức? Đây là một
câu hỏi có lẽ dành cho chị Hoa trả lời.” |
(không có) |
_ NXB Tự Do giải thể thật
hay giả vờ, chỉ đổi tên khác để cắt đuôi? _ Lý do thật sự của
toàn bộ vụ tranh chấp và quyết định giải thể? |
Như vậy, cả cánh Đoan Trang lẫn cánh Phương Hoa đều đang che
giấu nhiều điểm trong vụ việc này. Trong khi “chính nghĩa” của cả hai phe khá mập
mờ, sự thiếu chuyên nghiệp của NXB Tự Do, lối quản lý độc tài của Phạm Đoan
Trang, và độ lệ thuộc của cả nhóm vào tài chính từ nước ngoài lại đang hiện lên
khá rõ.
VKL
No comments:
Post a Comment