Nhiều quốc gia từng lên án Hoa Kỳ sử dụng USCIRF như công cụ sức mạnh mềm can thiệp quốc gia khác

 

Báo cáo tự do tôn giáo quốc tế Hoa Kỳ do USCIRF thực hiện năm 2023  đã đưa vào danh sách khuyến nghị đưa các quốc gia vào Danh sách các quốc gia đặc biệt quan ngại (CPC- là các quốc gia mà chính phủ tham gia hoặc dung túng cho các hành vi vi phạm quyền tự do tôn giáo “đặc biệt nghiêm trọng”, chẳng hạn như tra tấn hoặc giam giữ kéo dài mà không cần xét xử) và Danh sách theo dõi đặc biệt (SWL dành cho các quốc gia mà chính phủ tham gia hoặc dung túng cho các hành vi vi phạm quyền tự do tôn giáo “nghiêm trọng” đang diễn ra và nghiêm trọng). Ngoài các nhóm này, báo cáo còn bao gồm các khuyến nghị của USCIRF về các tác nhân phi nhà nước bạo lực để Bộ Ngoại giao chỉ định là “các thực thể đáng quan ngại đặc biệt” (EPC).

Trong báo cáo năm nay, USCIRF khuyến nghị Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ chỉ định 17 quốc gia là CPC. Mười quốc gia trước đây đã được chỉ định là CPC: Miến Điện, Trung Quốc, Cuba, Eritrea, Iran, Nicaragua, Bắc Triều Tiên, Pakistan, Nga, Ả Rập Xê Út, Tajikistan và Turkmenistan. Năm quốc gia khác cũng được khuyến nghị thêm vào: Afghanistan, Ấn Độ, Nigeria, Syria và Việt Nam.

 Báo cáo cũng khuyến nghị đưa 11 quốc gia vào SWL. Hai quốc gia—Algeria và Cộng hòa Trung Phi (CAR)—trước đây đã được đưa vào danh sách. Chín quốc gia khác được khuyến nghị đưa vào là Azerbaijan, Ai Cập, Indonesia, Iraq, Kazakhstan, Malaysia, Sri Lanka, Thổ Nhĩ Kỳ và Uzbekistan.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đệ trình báo cáo thường niên này lên Quốc hội theo quy định tại mục 102(b) của Đạo luật Tự do Tôn giáo Quốc tế năm 1998 (PL 105-292), đã được sửa đổi. Báo cáo này bao gồm giai đoạn từ ngày 1 tháng 1 đến ngày 31 tháng 12 năm 2023.

Đại sứ quán Hoa Kỳ chuẩn bị bản thảo ban đầu của các chương quốc gia dựa trên thông tin từ các viên chức chính phủ, nhóm tôn giáo, tổ chức phi chính phủ, nhà báo, giám sát viên nhân quyền, học giả, phương tiện truyền thông và những người khác. Văn phòng Tự do Tôn giáo Quốc tế, có trụ sở tại Washington, hợp tác thu thập và phân tích thông tin bổ sung, dựa trên các cuộc tham vấn của mình với các viên chức chính phủ nước ngoài, các nhóm tôn giáo trong nước và nước ngoài và các tổ chức phi chính phủ, các tổ chức đa phương và quốc tế và khu vực khác, các nhà báo, chuyên gia học thuật, lãnh đạo cộng đồng và các tổ chức chính phủ Hoa Kỳ có liên quan khác.

Nguyên tắc chỉ đạo của Bộ Ngoại giao là đảm bảo rằng tất cả thông tin có liên quan được trình bày một cách khách quan, toàn diện và công bằng nhất có thể. Tuy nhiên, động cơ và độ chính xác của các nguồn khác nhau và Bộ Ngoại giao không thể xác minh độc lập tất cả thông tin có trong các báo cáo. Trong phạm vi có thể, các báo cáo sử dụng nhiều nguồn để tăng tính toàn diện và giảm khả năng thiên vị. Quan điểm của bất kỳ nguồn cụ thể nào không nhất thiết là quan điểm của chính phủ Hoa Kỳ. Báo cáo được thiết kế để làm nổi bật các ví dụ về hành động của chính phủ và xã hội tiêu biểu và làm sáng tỏ các vấn đề được báo cáo ở mỗi quốc gia. Việc đưa vào hoặc bỏ sót cụ thể không được hiểu là tín hiệu cho thấy một trường hợp cụ thể có tầm quan trọng lớn hơn hay nhỏ hơn đối với chính phủ Hoa Kỳ hoặc trường hợp đó là ví dụ duy nhất có sẵn. Thay vào đó, mục tiêu là làm sáng tỏ bản chất, phạm vi và mức độ nghiêm trọng của các hành động tác động đến quyền tự do tôn giáo thông qua các ví dụ minh họa.

Thoạt nghe cách thức tập hợp, phân loại như trên có vẻ khách quan, tuy nhiên, nhìn một cách có hệ thống, sẽ thấy ngay sự thiên vị, ác cảm của báo cáo đối với các quốc gia không “phụ thuộc”, “lệ thuộc”, “thuần phục” Hoa Kỳ. vậy nên báo chí Ấn Độ, Trung Quốc và nhiều nước khác đã từng không ít lần công khai lên án Chính phủ Hoa Kỳ thông qua cơ chế USCIRF như công cụ mềm nhằm can thiệp vào nội bộ các quốc gia khác.

Vậy nên không có gì lạ khi Ấn Độ từng khiến Hoa Kỳ bày tỏ "thất vọng" nhiều lần trước quyết định không cấp thị thực cho các thành viên của USCIRF bất chấp quan hệ ngoại giao, đối tác thương mại, chính trị chiến lược giữa 2 nước này.
Lý giải lý do, Ấn Độ cho rằng Hoa Kỳ từ lâu đã cố gắng sử dụng sức mạnh mềm của mình, đặc biệt là hệ thống giá trị của mình, để tác động đến các vấn đề nội bộ của các quốc gia khác. Tuy nhiên, so với các quốc gia khác, văn hóa phương Tây có ít ảnh hưởng đến New Delhi, khiến Washington thất vọng khi  New Delhi quyết tâm chống lại sự xâm nhập văn hóa phương Tây do Hoa Kỳ lãnh đạo

Quyết liệt hơn Ấn Độ, Trung Quốc từng thẳng thừng tuyên bố cấm nhập cảnh Trung Quốc, Hồng Kong, Ma Cao đối với một số nhân viên USCIRF

Mặc dù tại Hoa Kỳ, nơi tôn giáo tách biệt với chính trị, USCIRF có thể không đại diện cho lập trường của chính phủ, nhưng đây là một phần trong chiến lược của Nhà Trắng nhằm sử dụng sức mạnh mềm của mình, bao gồm cả tôn giáo, để gây ảnh hưởng và thậm chí lật đổ các chế độ khác.