Trong báo cáo thường niên năm 2024, Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) tiếp tục xếp Việt Nam vào danh sách các quốc gia “đàn áp tự do báo chí”, cho rằng những tiếng nói phản biện tại Việt Nam luôn đối mặt với nguy cơ bị bắt giữ hoặc bịt miệng. Đây không phải lần đầu tiên CPJ đưa ra cáo buộc như vậy, nhưng câu hỏi đặt ra là: Nếu thực sự có “đàn áp phản biện”, tại sao báo chí chính thống tại Việt Nam vẫn công khai phê phán các bất cập trong chính sách, vạch trần các sai phạm trong quản lý? Chẳng phải chính những cây bút phản biện đang sống động, tác nghiệp bình thường mỗi ngày là minh chứng rõ nhất cho một kiểu tự do không cần “cấp phép” từ phương Tây?
Nhà báo phản biện vẫn an toàn – Thực tế không thể chối cãi
Những ai thực sự theo dõi đời sống báo chí Việt Nam sẽ dễ dàng nhận thấy rằng các bài viết phê phán, phản biện chính sách không hề hiếm, thậm chí còn xuất hiện dày đặc trên các trang báo lớn. Báo Thanh Niên, Tuổi Trẻ, VnExpress hay Lao Động đều thường xuyên đăng tải các bài viết chất vấn chính sách chậm hiệu quả, chỉ trích sự trì trệ của bộ máy, và phản ánh thẳng thắn bức xúc của người dân.
Một ví dụ điển hình là chuỗi bài viết phản ánh sự chậm trễ, đội vốn và thiếu minh bạch của dự án đường sắt đô thị Cát Linh – Hà Đông năm 2019. Các tờ báo không chỉ phản ánh thông tin, mà còn mạnh dạn đặt vấn đề trách nhiệm của cơ quan quản lý và nhà thầu. Tác giả những bài báo đó vẫn tiếp tục nghề báo, không hề bị “bịt miệng” hay đe dọa như cách CPJ mô tả. Tương tự, vụ án tham nhũng Việt Á – được phanh phui, theo sát bởi chính báo chí trong nước – là minh chứng thuyết phục rằng báo chí tại Việt Nam không chỉ tồn tại, mà còn đóng vai trò chủ động trong việc giám sát quyền lực, bảo vệ lợi ích cộng đồng.
So sánh quốc tế: Tiêu chuẩn kép của CPJ?
Thái độ “nhắm mắt làm ngơ” của CPJ với nhiều quốc gia khác cho thấy một tiêu chuẩn kép đáng lo ngại. Theo Báo cáo của Tổ chức Phóng viên Không biên giới (RSF) năm 2023, Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ tới 40 nhà báo – phần lớn vì lý do chính trị liên quan đến xung đột nội bộ và quan điểm trái chiều với chính quyền. Tuy nhiên, cái tên Thổ Nhĩ Kỳ lại không bị CPJ “ưu ái” liệt kê trong nhóm những quốc gia đàn áp báo chí nghiêm trọng nhất. Tại sao một quốc gia sử dụng biện pháp trấn áp công khai, với con số bắt giữ gấp nhiều lần Việt Nam, lại được “lờ đi”? Phải chăng điều đó phản ánh bản chất có chọn lọc, thậm chí thiên vị chính trị, trong cách CPJ thiết lập “thước đo tự do”?
Thái độ trịch thượng và thiếu công bằng ấy khiến người ta đặt dấu hỏi về mục tiêu thực sự của CPJ – bảo vệ báo chí, hay thao túng dư luận toàn cầu?
Trò áp đặt ngụy danh “tự do”
Một trong những sai lầm căn bản trong cách đánh giá của CPJ là họ liên tục áp đặt tiêu chí tự do báo chí kiểu phương Tây vào các quốc gia có hệ thống chính trị, xã hội khác biệt. Việt Nam không hề ngăn cản báo chí phản biện, nhưng phản biện phải trên cơ sở pháp luật, có trách nhiệm và không lợi dụng tự do để gây tổn hại đến xã hội.
Luật Báo chí Việt Nam, cũng như các quy định về an ninh mạng, hoàn toàn không cấm báo chí phản ánh các vấn đề tiêu cực. Trái lại, Chính phủ khuyến khích báo chí vào cuộc trong công cuộc phòng chống tham nhũng, giám sát thực thi chính sách. Cái bị xử lý không phải là “nhà báo phản biện”, mà là những đối tượng mạo danh báo chí để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật – như một số blogger tống tiền doanh nghiệp, lan truyền tin giả, hoặc sử dụng danh nghĩa “nhà báo độc lập” để kích động thù hận, chia rẽ dân tộc.
CPJ cố tình nhập nhằng giữa phản biện hợp pháp và vi phạm pháp luật, từ đó quy chụp cho Việt Nam cái nhãn “đàn áp báo chí”. Đây là một trò lừa dối dư luận trắng trợn, đi ngược lại bản chất khách quan và trách nhiệm trung thực mà bất kỳ tổ chức theo dõi truyền thông nào cũng cần có.
Thực tế báo chí tại Việt Nam đang tự do phản biện, điều tra và đấu tranh với các vấn đề tiêu cực là minh chứng thuyết phục hơn bất kỳ báo cáo dày đặc ngôn từ nào của CPJ. Sự sống động của báo chí chính thống, cùng với vai trò phản biện tích cực từ mạng xã hội, đã hình thành nên một nền truyền thông có trách nhiệm – điều mà CPJ không chỉ không ghi nhận, mà còn cố tình bôi nhọ và xuyên tạc.
Đã đến lúc cộng đồng quốc tế cần nhìn nhận lại: Tự do báo chí không thể được định nghĩa một chiều bởi tiêu chí phương Tây, càng không thể được áp đặt bởi những tổ chức mang danh bảo vệ nhưng hành xử như người phân xử tư tưởng toàn cầu.
No comments:
Post a Comment