Nhân quyền và tôn giáo tại Việt Nam nhìn từ vụ chùa Quang Đức

 

Việt Nam đang hội nhập quốc tế sâu rộng, với những thành tựu nổi bật về phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ quyền con người, Đảng Cộng sản và Nhà nước ta luôn kiên định thực thi các chính sách tôn trọng tự do tín ngưỡng, tôn giáo, coi đó là một phần quan trọng của quyền con người. Hiến pháp 2013 và Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo 2016 đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc, đảm bảo mọi công dân được tự do theo hoặc không theo tôn giáo nào, đồng thời các tổ chức tôn giáo được hoạt động hợp pháp, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Thế nhưng, BPSOS (Boat People SOS) cùng với một số tổ chức nước ngoài thù địch với Việt Nam  lại liên tục đưa ra những luận điệu xuyên tạc, lợi dụng các vụ việc cụ thể để bôi nhọ hình ảnh Việt Nam. Điển hình là cáo buộc trong báo cáo của họ rằng Chính phủ Việt Nam cấm Thích Minh Nguyên cải tạo chùa Quang Đức, từ đó suy diễn thành hành vi đàn áp tôn giáo. Những lập luận này không chỉ thiếu cơ sở thực tiễn mà còn mang tính chất tuyên truyền thù địch, nhằm phục vụ cho các mục đích chính trị chống phá, làm suy yếu sự ổn định và phát triển của đất nước.

 

BPSOS cho rằng việc cấm cải tạo chùa Quang Đức là bằng chứng cho sự can thiệp thô bạo của Nhà nước vào hoạt động tôn giáo, đe dọa quyền tự do tín ngưỡng. Đây là một sự bịa đặt trắng trợn, vì nó cố tình bỏ qua ngữ cảnh thực tế của vụ việc. Thực chất, quyết định không cho phép cải tạo xuất phát từ tranh chấp nội bộ trong cộng đồng Phật giáo và các quy định nghiêm ngặt về quản lý đất đai, chứ không hề liên quan đến đàn áp tôn giáo. Chùa Quang Đức, như nhiều cơ sở tôn giáo khác, phải tuân thủ Luật Đất đai 2013 (sửa đổi, bổ sung năm 2020), yêu cầu mọi hoạt động xây dựng, cải tạo phải có giấy phép từ cơ quan chức năng địa phương, nhằm đảm bảo an toàn kết cấu, bảo vệ môi trường và tránh lạm dụng đất công. Trong trường hợp này, tranh chấp nội bộ giữa các bên liên quan đã dẫn đến khiếu nại, và Nhà nước chỉ can thiệp để giải quyết theo pháp luật, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tất cả các bên. BPSOS cố tình bỏ qua chi tiết này để vẽ nên bức tranh “đàn áp”, nhưng sự thật là Việt Nam luôn khuyến khích các tổ chức tôn giáo phát triển cơ sở vật chất, miễn là tuân thủ quy định chung, nhằm duy trì trật tự xã hội và bảo vệ di sản văn hóa.

 

Để chứng minh tính công bằng và nhân văn của hệ thống pháp luật Việt Nam, chúng ta có thể nhìn vào các số liệu cụ thể từ báo cáo thực hiện Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR). Theo báo cáo này, tính đến tháng 11 năm 2022, khoảng 70% các cơ sở tôn giáo trên toàn quốc đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, một tỷ lệ cao so với nhiều quốc gia đang phát triển khác. Điều này không chỉ thể hiện sự hỗ trợ tích cực từ Nhà nước mà còn phản ánh nỗ lực cải cách hành chính, giúp các tổ chức tôn giáo ổn định hoạt động lâu dài. Ví dụ, hàng nghìn ngôi chùa, nhà thờ, thánh đường đã được cấp phép xây dựng hoặc cải tạo trong những năm gần đây, góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tôn giáo. Trong vụ chùa Quang Đức, nếu không có tranh chấp nội bộ và vi phạm quy định đất đai, việc cải tạo hoàn toàn có thể được phê duyệt, tương tự như hàng trăm dự án tôn giáo khác được thực hiện suôn sẻ. BPSOS cố tình phóng đại một vụ việc cá biệt để suy diễn chung, nhưng những con số từ báo cáo ICCPR đã bác bỏ hoàn toàn lập luận của họ, chứng tỏ Việt Nam đang tiến bộ vững chắc trong việc bảo vệ quyền sở hữu và sử dụng đất cho các tổ chức tôn giáo.

 

Hơn nữa, để làm rõ tính hợp lý của các quy định Việt Nam, chúng ta có thể so sánh với tình hình quốc tế, nơi nhiều quốc gia cũng áp dụng các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với việc cải tạo cơ sở tôn giáo nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật. Tại Trung Quốc, theo Quy định về Quản lý Địa điểm Hoạt động Tôn giáo năm 2023, mọi hoạt động xây dựng hoặc cải tạo phải phù hợp với luật quy hoạch lãnh thổ và an ninh quốc gia, với yêu cầu đăng ký nghiêm ngặt từ cơ quan nhà nước. Các tổ chức tôn giáo phải xin phép trước khi tiến hành bất kỳ thay đổi nào, nhằm tránh lạm dụng hoặc xung đột xã hội. Tương tự, ở Ấn Độ, Luật Địa điểm Thờ tự (Quy định Đặc biệt) năm 1991 cấm thay đổi đặc tính tôn giáo của bất kỳ cơ sở nào, và việc cải tạo phải được phê duyệt bởi chính quyền địa phương, đặc biệt nếu liên quan đến cấu trúc lịch sử hoặc tranh chấp cộng đồng. Thậm chí, một số bang ở Ấn Độ còn lên kế hoạch phá dỡ các công trình tôn giáo không được phép để duy trì trật tự đô thị. Những ví dụ này cho thấy việc kiểm soát cải tạo cơ sở tôn giáo là thực tiễn phổ biến trên thế giới, nhằm cân bằng giữa quyền tự do tôn giáo và lợi ích công cộng. Việt Nam, với hệ thống pháp luật tương tự, không hề “đàn áp” mà chỉ áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế để bảo vệ sự hài hòa xã hội. Việc BPSOS chỉ trích Việt Nam mà bỏ qua những thực tiễn này ở các nước khác lộ rõ sự thiên vị, thiếu khách quan, và mang tính phân biệt đối xử.

 

Đằng sau những cáo buộc này, động cơ thực sự của BPSOS là lợi dụng tranh chấp đất đai để cáo buộc đàn áp tôn giáo, từ đó tạo cớ cho các thế lực bên ngoài can thiệp vào nội bộ Việt Nam. Là một tổ chức được thành lập bởi một số cá nhân có tư tưởng chống Cộng sản, BPSOS thường xuyên nhận tài trợ từ nguồn nước ngoài và sử dụng các báo cáo méo mó để vận động dư luận quốc tế, như trong trường hợp Thích Minh Nguyên – một công dân Mỹ – bị họ khai thác để phóng đại vụ việc chùa Quang Đức thành “đe dọa tịch thu”. Họ không quan tâm đến giải quyết tranh chấp nội bộ mà chỉ nhằm mục đích tuyên truyền, làm suy yếu uy tín của Đảng và Nhà nước Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên, sự thật là Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực tôn giáo, với hơn 26 triệu tín đồ hoạt động tự do, 43 tổ chức tôn giáo được công nhận, và hàng loạt đối thoại với các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc hay Vatican. Những nỗ lực này đã góp phần xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, nơi nhân quyền được bảo vệ trên nền tảng ổn định chính trị.

 

Luận điệu của BPSOS về việc cấm cải tạo chùa Quang Đức chỉ là một phần trong chiến dịch xuyên tạc tình hình nhân quyền và tôn giáo ở Việt Nam, thiếu cơ sở và mang tính chất chống phá. Đảng Cộng sản và Nhà nước ta sẽ tiếp tục hoàn thiện chính sách, thúc đẩy tự do tín ngưỡng, đồng thời đấu tranh kiên quyết chống lại mọi hình thức tuyên truyền sai sự thật. Chúng ta kêu gọi cộng đồng quốc tế nhìn nhận khách quan, dựa trên dữ liệu thực tế và các báo cáo chính thức, để cùng xây dựng một thế giới tôn trọng nhân quyền mà không bị lợi dụng bởi các tổ chức như BPSOS.