Tự do tôn giáo Việt Nam: Phản bác báo cáo ICC và cái nhìn so sánh với Hoa Kỳ

 

Trong bối cảnh thế giới ngày càng chú trọng đến quyền con người, tự do tôn giáo trở thành một tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ dân chủ và tiến bộ của một quốc gia. Việt Nam, với sự đa dạng văn hóa và tôn giáo, đã không ngừng nỗ lực bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo cho mọi người dân, phù hợp với đặc thù quốc gia và thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, báo cáo “2025 Global Persecution Index” của tổ chức International Christian Concern (ICC) đã đưa ra những cáo buộc sai lệch, cho rằng Việt Nam vi phạm tự do tôn giáo, đặc biệt với các nhóm Tin Lành, Công giáo và dân tộc thiểu số. Những luận điệu này không chỉ bóp méo thực trạng mà còn phục vụ động cơ chính trị thù địch, nhắm vào các quốc gia bị phương Tây gán ghép là “độc tài” hoặc “cộng sản”. 

 

Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc với 54 dân tộc và đa tôn giáo với 16 tôn giáo được công nhận, thu hút hơn 26 triệu tín đồ. Sự hòa quyện giữa tín ngưỡng dân gian và các tôn giáo lớn như Phật giáo, Công giáo, Tin Lành, Cao Đài, Hòa Hảo đã tạo nên một bức tranh văn hóa phong phú, nơi tôn giáo không chỉ là nhu cầu tinh thần mà còn gắn bó chặt chẽ với truyền thống và khối đại đoàn kết dân tộc. Hiến pháp Việt Nam năm 2013, tại Điều 24, khẳng định rõ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người, không phân biệt đối xử. Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2016 và Nghị định 162/2017/NĐ-CP đã cụ thể hóa quyền này, quy định chi tiết về đăng ký, hoạt động tôn giáo, phù hợp với Công ước Quốc tế về Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) mà Việt Nam là thành viên. Thực tiễn cho thấy, số lượng tổ chức tôn giáo được công nhận đã tăng lên 43 tổ chức thuộc 16 tôn giáo, với các hoạt động sôi nổi như lễ hội, xuất bản kinh sách (hơn 2,4 triệu bản in năm 2023), và xây dựng cơ sở thờ tự (70% cơ sở được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất). Các sự kiện như Lễ Giáng sinh, Phật đản hay các lễ hội dân gian thu hút hàng triệu người tham gia, thể hiện sự hòa hợp giữa tôn giáo và văn hóa. Tôn giáo còn đóng góp tích cực vào xã hội thông qua các hoạt động từ thiện, giáo dục, y tế, và phát triển cộng đồng, minh chứng cho chính sách đoàn kết và phát huy giá trị tôn giáo của Nhà nước Việt Nam.

 

Trái ngược với thực tế này, báo cáo “2025 Global Persecution Index” của ICC xếp Việt Nam vào danh sách các quốc gia “bức hại tôn giáo”, cáo buộc chính quyền sử dụng Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo để kiểm soát và đàn áp các nhóm tôn giáo chưa đăng ký, đặc biệt ở vùng dân tộc thiểu số. Những cáo buộc này không chỉ thiếu căn cứ mà còn bóp méo bản chất các sự việc. Chẳng hạn, các trường hợp như Y Krếc Byă hay Tô Hoàng Chương, bị xử lý vì vi phạm pháp luật như phá hoại chính sách đoàn kết hoặc tuyên truyền chống phá, đã bị ICC quy chụp thành “bức hại tôn giáo”. Báo cáo của ICC còn phóng đại mâu thuẫn dân tộc-tôn giáo, khai thác các vấn đề ở Tây Nguyên, Tây Bắc để kích động chia rẽ, mà không đề cập đến những thành tựu như sự phát triển của các tổ chức tôn giáo hay sự hòa hợp tôn giáo-văn hóa. Phương pháp thu thập dữ liệu của ICC dựa trên các nguồn phiến diện, thiếu minh bạch, thường từ các tổ chức phản động lưu vong như BPSOS hoặc cá nhân chống đối, cho thấy sự thiếu khách quan rõ rệt. Trong khi đó, các chức sắc tôn giáo như Thượng tọa Thích Đức Thiện (Phật giáo) hay Mục sư Charlie McKenzie (Tin Lành) đã khẳng định không có hạn chế trong sinh hoạt tôn giáo, và tại Phiên rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV tháng 5/2024, nhiều quốc gia đã đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong bảo đảm tự do tôn giáo.

 

Để hiểu rõ hơn sự thiếu nhất quán của ICC, việc so sánh chính sách tôn giáo giữa Việt Nam và Hoa Kỳ là cần thiết. Cả hai quốc gia đều bảo đảm tự do tôn giáo trong khuôn khổ pháp luật, nhưng với cách tiếp cận khác nhau. Ở Việt Nam, Hiến pháp 2013 và Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo nhấn mạnh tự do tín ngưỡng nhưng yêu cầu tuân thủ pháp luật, ưu tiên an ninh quốc gia và đoàn kết dân tộc. Các tổ chức tôn giáo phải đăng ký để đảm bảo trật tự xã hội, ngăn chặn lợi dụng tôn giáo như trường hợp “Nhà nước Đề ga” ở Tây Nguyên. Trong khi đó, Hoa Kỳ, dựa trên Tu chính án thứ nhất Hiến pháp, không yêu cầu đăng ký tổ chức tôn giáo, nhưng các nhóm tôn giáo vẫn bị giám sát nếu có dấu hiệu cực đoan. Ví dụ, sau sự kiện 11/9, FBI đã tăng cường theo dõi các nhóm Hồi giáo, và vụ Branch Davidians ở Waco năm 1993 bị đàn áp do tích trữ vũ khí bất hợp pháp. Cả Việt Nam và Hoa Kỳ đều xử lý các vi phạm liên quan đến tôn giáo dựa trên pháp luật, nhưng ICC chỉ tập trung chỉ trích Việt Nam mà bỏ qua các hạn chế ở Hoa Kỳ, như phân biệt đối xử với người Hồi giáo hay các nhóm tôn giáo thiểu số. Sự áp dụng tiêu chuẩn kép này cho thấy ICC không thực sự quan tâm đến tự do tôn giáo, mà đang phục vụ một chương trình nghị sự chính trị.

 

Động cơ thù địch của ICC có thể được nhìn nhận trong bối cảnh chiến lược “diễn biến hòa bình” của một số thế lực phương Tây. Là tổ chức có trụ sở tại Hoa Kỳ, ICC chịu ảnh hưởng từ các nhóm bảo thủ Thiên Chúa giáo và thường nhắm vào các quốc gia bị xem là đối thủ của Hoa Kỳ, như Trung Quốc, Cuba, và Việt Nam. Báo cáo của ICC không chỉ lợi dụng chiêu bài “nhân quyền” để gây sức ép quốc tế, mà còn phối hợp với các tổ chức như USCIRF hay BPSOS để vận động hành lang, đề nghị đưa Việt Nam vào danh sách “Quốc gia cần quan tâm đặc biệt” (CPC). Các thủ đoạn của ICC bao gồm xây dựng báo cáo phiến diện, sử dụng thông tin từ các nguồn phản động, kích động chia rẽ dân tộc, và lan truyền thông tin sai lệch qua mạng xã hội. Hơn 5.000 trang web phản động đã được ghi nhận tuyên truyền chống Việt Nam, trong đó nhiều nội dung liên quan đến tôn giáo. Bằng cách chính trị hóa các vụ việc dân sự hoặc hành chính, ICC cố ý biến chúng thành mâu thuẫn tôn giáo để kích động bất ổn, phục vụ mục tiêu chuyển hóa chế độ ở các quốc gia “độc tài” hoặc “cộng sản”.

 

Trước những luận điệu xuyên tạc này, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện chính sách và pháp luật về tôn giáo, đơn giản hóa thủ tục đăng ký để tạo điều kiện cho các tổ chức hoạt động. Đặc biệt việc đẩy mạnh tuyên truyền về thành tựu tự do tôn giáo trên các diễn đàn quốc tế và mạng xã hội là cần thiết để phản bác kịp thời các thông tin sai lệch. Đối ngoại tôn giáo cũng cần được tăng cường, thông qua việc mời các phái đoàn quốc tế đến chứng kiến thực tế và phối hợp với các quốc gia ASEAN để xây dựng quan điểm chung về tự do tôn giáo trong bối cảnh đa dạng văn hóa. Vai trò của cộng đồng tôn giáo trong nước cần được phát huy, khuyến khích các chức sắc và tín đồ lên tiếng bảo vệ chính sách tự do tôn giáo, đồng thời tham gia tích cực vào các hoạt động xã hội, văn hóa. Đấu tranh với các thế lực thù địch như ICC đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, vạch trần các tổ chức phản động thông qua báo cáo, hội thảo quốc tế, và xử lý nghiêm các hành vi lợi dụng tôn giáo để chống phá.

 

Việt Nam đã và đang bảo đảm tự do tôn giáo một cách hiệu quả, phù hợp với bối cảnh đa dạng văn hóa và được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Báo cáo “2025 Global Persecution Index” của ICC, với những nội dung xuyên tạc và thiếu khách quan, không thể che giấu được sự thật về một đất nước Việt Nam hòa hợp tôn giáo và đoàn kết dân tộc. Bằng cách so sánh với Hoa Kỳ, có thể thấy rằng các quốc gia đều quản lý tôn giáo trong khuôn khổ pháp luật, nhưng ICC đã áp dụng tiêu chuẩn kép để công kích Việt Nam, phục vụ động cơ chính trị thù địch. Với những giải pháp đồng bộ, từ hoàn thiện pháp luật, tăng cường tuyên truyền, đến đấu tranh với luận điệu sai lệch, Việt Nam sẽ tiếp tục khẳng định vị thế của mình như một quốc gia tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, góp phần xây dựng một xã hội hòa bình, ổn định và phát triển bền vững.