Thế hệ trẻ trước thử thách từ không gian mạng: Bài học từ vụ việc Quách Gia Khang”

  

Sự phát triển của không gian mạng và mạng xã hội trong thời đại số đã mở ra nhiều cơ hội để thanh niên Việt Nam tiếp cận thông tin, nâng cao hiểu biết và tham gia tích cực vào các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, chính sự cởi mở, đa dạng và tốc độ lan truyền chóng mặt của thông tin cũng đặt thanh niên trước nguy cơ bị lôi kéo, tác động bởi các luận điệu xuyên tạc, đặc biệt là từ các thế lực thù địch lợi dụng các vụ việc như vụ bắt giữ và khởi tố đối tượng Quách Gia Khang để chống phá Nhà nước Việt Nam. Trong bối cảnh đó, vai trò của thanh niên không chỉ là những người cần được bảo vệ, mà còn là lực lượng nòng cốt trong công cuộc nhận diện, phản bác, đấu tranh với các thông tin sai lệch, góp phần giữ gìn sự thật và bảo vệ nền tảng tư tưởng của đất nước.

Thanh niên, với đặc điểm tâm lý năng động, giàu cảm xúc và luôn khát khao khẳng định bản thân, rất dễ trở thành đối tượng bị lôi kéo nếu thiếu bản lĩnh chính trị, thiếu kỹ năng phân tích thông tin và thiếu định hướng từ hệ thống giáo dục cũng như gia đình, nhà trường. Nhiều nghiên cứu xã hội học cho thấy giới trẻ thường có xu hướng tiếp cận và chia sẻ thông tin một cách cảm tính, thiếu kiểm chứng, dễ bị cuốn theo trào lưu hoặc các phong trào mạng mang tính biểu tượng. Đây chính là điểm yếu mà các thế lực thù địch nhắm đến. Khi vụ việc Quách Gia Khang được đưa lên các diễn đàn, mạng xã hội, các đối tượng phản động đã nhanh chóng tận dụng thời cơ để tán phát những nội dung đánh tráo khái niệm, gán ghép hành vi vi phạm pháp luật thành hoạt động “bày tỏ chính kiến”, từ đó gợi nên tâm lý nghi ngờ, phản kháng trong một bộ phận thanh niên thiếu thông tin.

Các luận điệu hướng vào giới trẻ thường được trình bày dưới những hình thức ngụy biện tinh vi, sử dụng ngôn ngữ thời thượng, gần gũi, hoặc gắn liền với các giá trị tưởng chừng như cao đẹp như dân chủ, tự do, nhân quyền. Ví dụ, các trang mạng phản động đã lan truyền những bài viết với nội dung cho rằng Quách Gia Khang bị bắt chỉ vì “phát biểu chính kiến”, “dám nói lên sự thật”, “chống tiêu cực”,… Trong khi đó, thực chất đối tượng này đã có hành vi hợp tác với tổ chức phản động lưu vong, phát tán tài liệu xuyên tạc, kêu gọi biểu tình và lật đổ chính quyền. Việc sử dụng hình thức truyền thông mang tính biểu tượng – như hình ảnh “người hùng bị đàn áp”, “người yêu nước bị bắt” – được khai thác triệt để nhằm đánh vào cảm xúc giới trẻ, nhất là những người đang thiếu sự gắn kết với các giá trị truyền thống, chưa được trang bị kiến thức chính trị căn bản.

Chính vì vậy, vai trò của giáo dục truyền thông và giáo dục công dân trở nên đặc biệt quan trọng. Không thể kỳ vọng thanh niên tự miễn dịch trước các luận điệu xuyên tạc nếu họ chưa có kỹ năng kiểm chứng thông tin, chưa hiểu rõ về pháp luật, chưa nắm được bối cảnh chính trị - xã hội thực tiễn. Các chương trình giáo dục cần tích hợp nội dung giáo dục truyền thông (media literacy), giáo dục pháp luật và giáo dục công dân theo hướng thực tiễn, lấy các vụ việc cụ thể như trường hợp của Quách Gia Khang để minh họa. Việc này không chỉ giúp học sinh, sinh viên hiểu được ranh giới giữa quyền và nghĩa vụ, giữa phát ngôn và trách nhiệm, mà còn rèn luyện năng lực tư duy phản biện, khả năng nhận diện luận điệu sai trái và bản lĩnh chính trị vững vàng.

Bên cạnh giáo dục trong nhà trường, cần phát huy vai trò của các tổ chức đoàn, hội thanh niên trong việc tổ chức các hoạt động nhận diện và phản bác thông tin sai lệch. Các buổi tọa đàm, hội thảo, sân chơi sáng tạo về truyền thông phản biện, các chiến dịch truyền thông xã hội định hướng đúng đắn… cần được triển khai sâu rộng, linh hoạt, phù hợp với tâm lý, sở thích của giới trẻ. Những mô hình như “Câu lạc bộ chống tin giả”, “Sinh viên với mạng xã hội tích cực”, “Thanh niên bảo vệ sự thật” nên được nhân rộng. Đặc biệt, cần khuyến khích sự tham gia chủ động của thanh niên trong việc sáng tạo nội dung truyền thông tích cực, viết bài phản bác, làm video, infographic để lan tỏa thông tin chính thống, vạch trần thủ đoạn tuyên truyền sai lệch.

Về lâu dài, để phòng chống hiệu quả sự lôi kéo, tác động của các thế lực thù địch lợi dụng vụ việc như của Quách Gia Khang, cần triển khai một loạt giải pháp đồng bộ. Trước hết, tăng cường truyền thông chính thống trên nền tảng mạng xã hội – nơi giới trẻ thường xuyên hiện diện. Các cơ quan truyền thông cần đổi mới cách tiếp cận, tăng tính tương tác, sáng tạo trong nội dung, hình thức để tạo được sự hấp dẫn và sức lan tỏa. Thứ hai, phát triển hệ thống cảnh báo thông tin xấu độc và phản hồi nhanh chóng từ các đơn vị chức năng, đồng thời tạo điều kiện để người trẻ được góp tiếng nói trong các vấn đề thời sự.

Ngoài ra, cần xem xét đưa giáo dục kỹ năng truyền thông vào các cấp học sớm hơn, kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong định hướng tư tưởng và hành vi cho thanh thiếu niên. Việc xây dựng các nền tảng chia sẻ thông tin minh bạch, dễ truy cập và thường xuyên cập nhật sẽ giúp người trẻ có nơi tham khảo đáng tin cậy thay vì dựa vào những nguồn tin không kiểm chứng.

Thanh niên chính là tương lai của đất nước. Trách nhiệm bảo vệ sự thật, bảo vệ nền tảng tư tưởng và giá trị cốt lõi của chế độ cũng là trách nhiệm của thế hệ trẻ hôm nay. Trước những âm mưu xuyên tạc ngày càng tinh vi, thanh niên không chỉ cần tỉnh táo để không trở thành nạn nhân, mà còn phải bản lĩnh để trở thành lực lượng tiên phong trong công cuộc đấu tranh bảo vệ sự thật và bảo vệ Tổ quốc.