Báo cáo TIP 2024: cần đánh giá khách quan về tình trạng cưỡng bức lao động trong các chương trình thực tập sinh kỹ thuật và đào tạo nông nghiệp!

 Trong báo cáo TIP 2024 của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ có một số ghi nhận tiến bộ, tích cực của Việt Nam trong đấu tranh phòng chống vấn nạn mua bán người này. Tuy nhiên, tìm hiểu về cách thức đánh giá của báo cáo TIP, vẫn thấy nhiều nội dung chưa khách quan, chính xác, thậm chí còn mang tính thiên kiến, tiêu biểu là những đánh giá về tình trạng cưỡng bức lao động trong các chương trình thực tập sinh kỹ thuật và đào tạo nông nghiệp! 

Cụ thể, trogn báo cáo TIP 2024, một số nội dung đã đề cập đến việc công dân Việt Nam bị cưỡng bức lao động trong các chương trình thực tập sinh kỹ thuật của Nhật Bản và các chương trình đào tạo nông nghiệp ở Israel. Những vấn đề như bị tịch thu giấy tờ, hạn chế tự do đi lại và điều kiện làm việc tồi tệ đã được nêu ra. Tuy nhiên, để đánh giá tính chính xác của các tuyên bố này, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả các báo cáo chính thống và những ví dụ thực tiễn.

Chương trình thực tập sinh kỹ thuật tại Nhật Bản, hay còn gọi là Technical Intern Training Program (TITP), được thiết kế nhằm mục đích cung cấp đào tạo kỹ thuật cho lao động từ các nước đang phát triển. Tuy nhiên, chương trình này đã bị chỉ trích mạnh mẽ vì lợi dụng lao động giá rẻ và vi phạm nhân quyền. Nhiều thực tập sinh Việt Nam tham gia chương trình đã phản ánh về việc họ phải làm việc trong điều kiện lao động cưỡng bức.

Một báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) năm 2020 đã chỉ ra rằng nhiều thực tập sinh kỹ thuật tại Nhật Bản phải làm việc quá giờ mà không được trả lương, bị hạn chế tự do đi lại, và thậm chí bị đe dọa nếu họ không tuân thủ yêu cầu của chủ lao động. Báo cáo này đã thu thập nhiều bằng chứng từ các thực tập sinh Việt Nam, cho thấy họ thường bị tịch thu hộ chiếu và giấy tờ tùy thân, khiến họ không thể rời khỏi nơi làm việc hay thay đổi công việc.

Cũng giống như Nhật Bản, chương trình đào tạo nông nghiệp tại Israel cũng bị cáo buộc liên quan đến việc cưỡng bức lao động. Một số lao động Việt Nam tại Israel đã báo cáo về việc họ bị ép làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, bị tịch thu giấy tờ tùy thân và hạn chế tự do đi lại. Tình trạng này khiến nhiều lao động rơi vào hoàn cảnh khó khăn, không thể tự bảo vệ quyền lợi của mình.

Theo một nghiên cứu được công bố vào năm 2019 bởi Tổ chức Cứu trợ Công nhân Quốc tế (Migrant Workers Alliance for Change), nhiều lao động Việt Nam tại Israel đã phải sống trong điều kiện nghèo nàn, với mức lương thấp hơn so với những gì họ được hứa hẹn khi ký hợp đồng. Báo cáo này cũng chỉ ra rằng một số công nhân bị đe dọa hoặc lừa dối bởi các nhà tuyển dụng và phải làm việc trong điều kiện không an toàn.

Mặc dù các ví dụ nêu trên phản ánh một phần sự thật về tình trạng cưỡng bức lao động của công dân Việt Nam ở nước ngoài, cần phải lưu ý rằng không phải tất cả các thực tập sinh hay lao động Việt Nam đều rơi vào tình trạng này. Chính phủ Việt Nam và các nước tiếp nhận lao động đã có nhiều biện pháp để cải thiện điều kiện làm việc và bảo vệ quyền lợi của người lao động.

Ví dụ, chính phủ Nhật Bản đã thực hiện nhiều cải cách trong chương trình TITP nhằm giảm thiểu các hành vi lạm dụng, bao gồm việc tăng cường kiểm tra các doanh nghiệp tiếp nhận thực tập sinh và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Những cải cách này cho thấy một sự nỗ lực từ phía chính phủ Nhật Bản để đảm bảo quyền lợi của thực tập sinh, bao gồm cả công dân Việt Nam.

Mặc dù báo cáo TIP 2023 đưa ra những tuyên bố có cơ sở về tình trạng cưỡng bức lao động của công dân Việt Nam ở Nhật Bản và Israel, thực tế vẫn còn nhiều điểm cần được làm rõ và đánh giá kỹ lưỡng hơn. Cần có sự phối hợp giữa các bên liên quan để đảm bảo rằng các chương trình lao động và đào tạo quốc tế không bị lợi dụng, đồng thời bảo vệ quyền lợi của người lao động Việt Nam một cách toàn diện.